Útfararræður

Laufey S Guðjónsdóttir – minningarorð

Laufeyjartraustið stórkostlegur vitnisburður, sem við megum hrífast af og læra af. Nú sefur hún ekki aðeins undir myndinni af Jesú, heldur vakir glöð í Jesúhimninum. Útför Laufeyjar var gerð frá Neskirkju, 10. desember. Minningarorðin eru hér á eftir.

Festan í lífinu

Hvað er traustins vert í lífinu? Hvað veldur öryggi hið innra? Þeir tímar, sem við lifum þessar vikurnar, reyna á einstaklinga og þjóð okkar. Ein auglýsingin sem hljómaði í nokkur ár varðaði: “…öruggan stað til að vera á.” Já, í hvaða stöðu erum við, ert þú?

Laufey Guðjónsdóttir vissi alveg hver hennar öruggi staður var, í hvaða samhengi hún lifði og í hvaða aðstæðum hún vildi vera. Flest í lífinu var bundið við festu, lífsskoðanir, húshald, tengslin við fólk, hjúskapur og stjórnmálaskoðanir. Hún gat ekki hugsað sér að sofna á kvöldin annars staðar en undir myndinni af Jesú á bæn í garðinum Gesemane. Þar gat hún örugg hvílst, endurnærst og vaknað til nýs dags, til nýs lífs, nýrrar og góðrar tilveru.

Laufey var ekki ein um að líða vel í Jesúskjólinu. Mennska okkar er m.a. fólgin í, að við þörfnumst ramma um lífið, við leitum lífsskýringa til að gefa óreiðu lífsins merkingu, við þörfnumst samhengis tímans í þessum stóra faðmi eilífðar, haldreipis gagnvart skammæji alls sem er, faðms sem grípur okkur þegar sjúkdómar og áföll dynja yfir – já við þörfnumst Guðs í lífinu, bæði fyrir gleði- og sorgarstundir, til að vera örugg um ástvini okkar, sem eru slitnir frá okkur, til að festa tryggð við þegar eignirnar sviptast til og hverfa í svelg eyðingarinnar. Fólk aldanna opnar og biður og Biblían svarar með því sem traustins vert, orðum sem hugga syrgjandi – orði Guðs, sem er persónan Jesú, sem var svo fullkomlega opinn gagnvart Guði, að lífið spratt fram í gerðum hans, tali og elsku og hefur spannað tilveru mannabarna allar götur síðan. Undir mynd Jesú – þar sofnaði Laufey, þar leið henni vel. Í þeim veruleika lifir hún nú.

Í Jobsbók segir: „Guð veitir þeim öryggi og þeir fá stuðning og augu hans vaka yfir vegum þeirra” (24:23).

Æviágrip og stiklur

Laufey Sæbjörg Líndal Guðjónsdóttir fæddist 3. september árið 1917 og lést 28. nóvember, 91 árs að aldri. Foreldrar hennar voru Guðjón Líndal Jónsson og Guðrún Þorsteinsdóttir, hann úr Flóanum og hún fædd í Stokkseyrarhreppi. Laufey var næst-yngst 6 systra. Tvær hálfsystur sammæðra voru elstar. Þær eru Ingibjörg og Þórlaug Símonardætur. Alsystur Laufeyjar voru Margrét, Guðrún Ingibjörg var næst og yngst var Þorsteina Svanlaug. Laufey lifði lengst og nú eru allar systurnar látnar. Guð geymi þær og verndi.

Þrátt fyrir sunnlenskan uppruna foreldranna kom Laufey í heiminn norður á Siglufirði, en fór ung suður með fjölskyldunni til Reykjavíkur, ólst þar upp, sótti skóla, naut bæjarlífsins, en þurfti líka bæði fyrir lífi og þroska að hafa.

Það er íhugunarvirði, að Margrét, systir hennar, varð ekki nema sjö ára. Hún lést á aðventunni 1921 þegar Laufey var fjögurra ár. Fráfall eldri systur á viðkvæmum aldri hefur vitaskuld skotið skugga yfir fjölskylduna og þar með Laufeyju. Hvert er öryggið, hvar er það? Svo varð hún sjálf fárveik, fékk lungnabólgu á svipuðum aldri og Margrét hafði dáið.

Í fjölskyldu Laufeyjar hefur varðveist saga um kraftaverkið, bænir lækningakonunnar Margrétar frá Öxnafelli, vitjun læknis að handan og furðulegan viðsnúning þegar sóttin var að buga ungan líkama. Hvað er skjól, hvar er hjálp og lækning? Laufey lifði en systir dó. Var nema eðlilegt, að Laufey væri næm á hverfulleika lífsins og vissi hversu þunnur lífsþráðurinn er? Hún las gjarnan bækur með trúarlegu vonarívafi og var ekki verra ef einhver jákvæð skilaboð handan yfir mærin miklu bárust lifendum hérna megin grafar. En þar sem Laufey mat hin æðri gildi varð hún einnig næm á hið fagra og bjarta, hneigðist til uppheima ljóðlistar og hafði mætur á góðmeti sr. Matthíasar Jochumssonar og Jónasar Hallgrímssonar. Eins og hennar kynslóð lærði hún ljóð í bernsku. Síðasta ljóðið, sem hún ræddi um við Guðjón, son sinn, var kvæði Vatsnendarrósu um augun mín og augun þín  – og þú veist hvað ég meina.

Laufey var námfús og bókelsk alla tíð og nýtti vel bókasafnið á Nesinu. Hún var áhugakona um nám og skóla, fylgdist vel með sínu fólki og hvað það lærði og hvert það fór. Hún kunni jafnvel að gæðagreina háskóla.

Laufey var ekki aðeins bókneigð heldur líka tónelsk. Hún lærði á orgel í æsku hjá meistaranum Páli Ísólfssyni og hélt við kunnáttu sinni. Í fjölskylduskírn í Dómkirkjunni kom organisti ekki og þá skaut Laufey sér inn á bekkinn við orgelið og spilaði. Í fjölskyldusamkvæmum söng hún gjarnan og rödd hennar hljómaði svo fagurlega, að minningin festist í huga barnanna. Raddgæðin hafa erfst Sigurður Már, sonarsonur Laufeyjar hefur þessa miklu og fallegu rödd, eins og við höfum heyrt í þessari athöfn.

Gísli og heimilið

Alla tíð var Laufey glæsileg kona, líka þegar hún var tæplega níræð þegar ég hitti hana fyrst. Hún sinnti heilsurækt sinni vel og gætti að því að eldast ekki framúr sjálfri sér! Hún gekk bein baki í lífinu og smekkvísin bilaði ekki.

Það var ekki undarlegt, að Gísli S. Magnússon frá Bíldudal skyldi festa augu á henni. Þau kynntust á miklum umbrotatímum, heilluðust af hvoru öðru og gengu í hjónaband í ársbyrjun 1941. Hjúskapur þeirra var góður, þau héldu hvoru öðru ungu, höfðu einarða lífsafstöðu, voru drífandi, hugumstór, kát og eflandi.

Fyrstu árin bjuggu þau fyrir vestan, á Bíldudal, á heimaslóð Gísla þar, sem þau byggðu sér hús og gerðu sér heimili.

Synir – afkomendur

Þau eignuðust tvo syni, Magnús Heimi og Guðjón Má. Magnús lést fyrir tveimur og hálfu ári. Hann átti tvö börn, Gísla Þór og Sif Eir. Synir Guðjóns Más og Elnu Sigrúnar, konu hans, eru Sigurður Már og Birgir Þór. Langömmubörnin eru fimm. Allt þetta fólk hefur gefið Laufeyju ramma öryggis og tilgangs í lífinu. Þökk sé ykkur fyrir allt það, sem þið hafið verið henni. Þökk sé einnig þeim, sem hafa lagt Laufeyju gott til fyrr og síðar, einnig á síðustu Grundarárum hennar.

Breytingar og lífshættir

Styjaldarárin voru Íslendingum erfið. Íslendingar misstu hlutfallslega fleiri í sjósköðum en flestar þjóðir í stríðum. Margir vinir þeirra Laufeyjar og Gísla fórust þegar Þormóður frá Bíldudal fór niður. Áfallið var til að losa um þau fyrir vestan og þau slitu upp rætur. Þau fóru suður í lok stríðsins og byggðu á Grenimel 14 með bróður Gísla og fjölskyldu hans. Þar bjuggu þau hátt í fjóra áratugi, en fluttu þá vestur í Granaskjól.

Laufey var alla tíð drífandi forkur. Heimilið bar vitni um natni hennar, nákvæmni og alúð. Laufey fór vel með það, sem hún átti, og vildi hafa heimili með gæðum og þokka. Gísli var dverghagur og henni samstiga og þau hjón lögðu saman til góðs höfðinglegs heimilsbrags.

Gísli hafði ofan af fyrir ungviðinu með skemmtisögum og stundum glenntu þau upp augun yfir öllum furðunum, sem komu upp úr honum. Svo lagði Laufey gott til, sagði sannar sögur, en skemmtisögur líka, las jafnvel kónga- og drottningasögur úr dönsku blöðunum á rúmstokknum. Svo kenndi hún börnunum bænir til að stemma lífið og gefa því gott samband.

Vinna og eigindir

Laufey vann utan heimilis þegar tími gafst til. Á yngri árum afgreiddi hún í verslunum og eftir miðjan aldur vann hún t.d. hjá BÚR.

Laufey var hreinskiptin, hún var stefnuföst í samskiptum og ákveðin í lífsmálum. Eins vel og hún var tengd veröldinni í hinu ytra var hún jafnopin gagnvart hinu innra. Hún var berdreymnin og átti ekki í neinum erfiðleikum að tengjast dýpri víddum og handanverunni. Næm var hún og um sumt dul.

Fráfall Gísla hafði mikil áhrif á hana og sonarmissir var henni annað reiðarslag. Eftir það fór að halla undan hjá henni, hún flutti á Grund og fannst eins og lífi sínu væri að ljúka. Hún gerði sér fulla grein fyrir skilunum, sem voru að verða, og hún óttaðist ekki framhaldið. Hún kvaðst hafa lifað góðu lífi og gjöfulu. Hún var þakklát fyrir það, sem hún hafði notið og hennar þakklæti er mætt með þökk sonar, afkomenda, tengdafólks og vina.

Vakir yfir vegum þeirra

Vitringurinn Job, margreyndur og prófaður, vissi og tjáði að: “Guð veitir þeim öryggi og þeir fá stuðning og augu hans vaka yfir vegum þeirra.” Öryggi Laufeyjar var algert, hún átti sína festu, bakland og framland, veruleika og von í Guði. Hún hafði misst eins og Job, hún hafði skynjað samhengi sitt í veröldinni og sál hennar var hert í eldi reynslunnar. Hún var örugg undir myndinni af Jesú.

Laufey hefur lifað, þjónað þér og þínum, verið þér gæfukona. Dragðu heim til þín minningar um það, sem varð þér til gleði og gæfu. Og íhugaðu vendilega hennar visku, hennar svör við grunnálagi lífsins. Hvað er þitt öryggi? Þegar traust í samfélagi Íslendinga er rofið á svo mörgum póstum í nútíðinni er Laufeyjartraustið stórkostlegur vitnisburður, sem við megum ekki aðeins hrífast af heldur læra af.

Nú sefur hún ekki aðeins undir myndinni af Jesú, heldur vakir glöð í Jesúhimninum. Hún vissi, að hún myndi finna þar fyrir fólkið sitt, Gísla, Magnús, systurnar allar, pabba og mömmu, stórfjölskylduna. Trúin gefur samhengi, stækkar veröldina og veitir öryggi.

Guð geymi Laufeyju S. Guðjónsdóttir um alla eilífð. Guð geymi þig.

Minningarorð, 10. desember, 2008. Útför fór fram frá Neskirkju og jarðsett í Gufuneskirkjugarði.

Æviágrip

Laufey Sæbjörg Líndal Guðjónsdóttir fæddist á Siglufirði 3. september 1917 en fluttist ung að árum með fjölskyldu sinni til Reykjavíkur þar sem hún ólst upp. Hún lést föstudaginn 28. nóvember síðastliðinn á Dvalarheimilinu Grund í Reykjavík. Síðustu tvö árin dvaldi hún á Grund en lengst af bjó hún á Grenimel 14  og síðar í Granaskjóli 80 í Reykjavík.

Foreldrar hennar voru hjónin Guðjón Líndal Jónsson, f. 20. september 1883 í Oddgeirshóla-Austurkoti í Flóa, d. 19. desember 1960, og Guðrún Þorsteinsdóttir, f. 6. janúar 1883 í Breiðumýrarholti í Stokkseyrarhreppi, d. 15. mars 1962. Hálfsystur Laufeyjar voru Ingibjörg Símonardóttir, f. 23. nóvember 1906 á Sauðárkróki, d. 27. mars 1975 og Þórlaug Símonardóttir, f. 6. mars 1909 á Siglufirði, d. 3.nóvember 1972. Alsysturnar voru Margrét, f. 15.nóvember 1914 í Reykjavík, d. 19. desember 1921 á Siglufirði, Guðrún Ingibjörg, f. 6. janúar 1916 á Siglufirði, d. 11. júli 1999 og Þorsteina Svanlaug, f. 12. ágúst 1919 á Siglufirði, d. 21. mai 2001.

Hinn 11. janúar 1941 giftist Laufey Gísla S. Magnússyni, f. 10. desember 1912 á Bíldudal, d. 25.mars 2001. Þau bjuggu á Bíldudal og í Reykjavík. Gísli og Laufey eignuðust tvo syni. Þeir eru: 1) Magnús Heimir Gíslason, f. 17. apríl 1941 á Bíldudal, d. 3. mars 2006. Sonur hans og Rósu Sigvaldadóttur, f.11.janúar 1947 er Gísli Þór, f.11.október 1969. Magnús kvæntist Lilju Sólrúnu Halldórsdóttur, f. 24.mars 1945 og er dóttir þeirra Sif Eir, f.5.nóvember 1971. 2) Guðjón Már Gíslason, f.8.nóvember 1950 í Reykjavík, kvæntur Elnu Sigrúnu Sigurðardóttur, f. 27. mai 1945. Synir þeirra eru: Sigurður Már, f. 14. janúar 1976 og Birgir Þór, f. 5. Júlí 1982.

Langömmubörnin eru Alexander Leonard, f. 10. október 1997, Urður Helga, f. 15. júní 1999, Mikael Máni, f. 26.júní 2000, Hákon Orri, f. 27. febrúar 2003 og Sóllilja Andrá, f. 30. apríl 2008.

 

Útfararræður

Hanna Soffía Blöndal – minningarorð

Hanna hlær ekki lengur en gleðin hennar lifir. Hanna horfir ekki lengur ástaraugum á þig en elskan lifir samt í þér, í veröldinni.

Gleðin

Hanna Soffía Blöndal. Hvernig var hún? Hvernig minnistu hennar? Mannstu eftir henni í mannfögnuði, þegar útgeislun hennar var slík, að hún var sem segull og dró að sér glatt fólk. Hanna var ekki fyrr komin en gáskinn jókst, sögur flugu og hlátur hljómaði. Hanna var svo skemmtileg, hún sagði svo vel frá, hún var svo fyndin eru umsagnirnar sem berast mér. Það er merkilegt, að hlusta á sögurnar um Hönnu og vermir hve mikil hlýja býr að baki. Sammerkt er öllu hennar fólki, að þegar það talar um Hönnu fæðist bros, augun þeirra lifna, svo kemur skemmtileg saga, og svo kannski elskutár sem fylgja. Já Hanna Soffía Blöndal var sem engill gáska og elsku í lífi sinna og þeirra mörgu, sem kynntust henni. Hennar hringur spannaði lífsgleði, lífsgæði og hlátur.

Svo hittir sorgin, hið skyndilega fráfall er ykkur þungbært. En þegar við missum sækja að áleitnar spurningar um til hvers við lifum. Er ekki sú gleði, sem Hanna tjáði og miðlaði mikilvæg lífinu? Jú, svo sannarlega, slík gæði eru alltaf nauðsyn en lífsnauðsyn þegar saumað er að okkur og hriktir í hring og vörn mannfélags.

Hvernig viljum við lifa? Enginn sleppur við áraun og erfiðleika. En það tekur heldur enginn frá okkur réttinn til að ákveða hvernig við bregðumst við. Við getum tekið ákvörðun um að lifa með hamingjuna að förunaut, að ganga ljóssins megin á götu lífsins en ekki “fortóinu” skuggamegin.

Biblían er lífsbók

Hvað um lífsskoðanir og trú? Frá fyrstu blaðsíðu staldrar Biblían við hið jákvæða og bregst við hinu neikvæða. Táknmálið er allt um að gleðin sé mál Guðs. Ljós skín í myrkri, líf rís upp af dauða, grösin spretta upp úr auðn, elskan er sterkari en hatrið. Guð berst alltaf gegn eyðingunni. Í Biblíunni er hláturinn tákn lífsins. Kátínan hljómar jafnvel í nöfnum blíuhetjunnar Ísak, sem þýðir Guð hló. Og gegn voða heimsins elskar Guð. Saga Jesú Krists er ástarsaga, – það er saga um að Guði þykir svo vænt um þig, um veröldina. Og nafnið Hanna þýðir Guðs elskaða og blessaða. Soffía er viska og hin mesta viska lífsins er að þekkja Guð.

Getur verið að hugsanir þínar um Hönnu, minningar um gæði, vinsemd, elsku og fögnuð séu rödd Guðs, hvísl Guðs til þín? Var ekki líf hennar ljósbrot himinsins, eitthvað dásamlegt við gjafir hennar, hispursleysi og kátínu?

Upphaf og fjölskylda                

Hanna Soffía Blöndal fæddist í Reykjavík 13. september árið 1933. Hún lést á heimili sínu 31. október síðastliðinn, aðeins 75 ára. Foreldrar hennar voru Ragnar Blöndal og Ilse Blöndal Luchterhand. Hún var af íslenskum og þýskum ættum komin, heimur hennar var stór þegar í kynfylgju hennar.

Hanna ólst upp í fjölskylduhúsinu á Túngötu 51. Systkini hennar eru Valdís og Kjartan Blöndal. Fjölskyldan varð fyrir þungu áfalli þegar Ragnar lést liðlega fertugur. Börnin voru ung en amman sterk og naut stuðnings fjölskyldunnar, Valtýr, bróðir Ragnars, reyndist þeim mikill stuðningur og Rósa, vinnukonan á heimilinu, umvafði ungviðið.

Þegar Hanna var útskrifuð úr Kvennaskólanum opnaðist veröldin henni. Hún ákvað að fara á góðan húsmæðraskóla í Holte í Danmörk. Addý systir hennar og Birgir, maður hennar, höfðu verið í námi ytra og Birgir bað bróður sinn, Hörð Frímannsson, sem var byrjaður í verkfræðinámi á Danmarks Tekniske, að líta eftir Hönnu. Já, Hörður hefur alla tíð vandað sig í lífinu og svo vel leit hann eftir Hönnu, að þau gengu í hjónaband 11. apríl 1953.

Þeim, Hönnu og Herði varð fjögurra barna auðið. Elsa er elst. Hennar maður er Pietro Schneider. Þau eiga tvö börn. Næst kom Hjördís, gift Guðmundi Tómassyni. Börn þeirra eru þrjú. Björn er þriðji í röðinni, kvæntur Bryndísi Ólafsdóttur og þau eiga fjögur börn. Kristín Erla er yngst, gift Stefáni Erlingi Helgasyni. Þeirra börn eru tvö. Afkomendur þeirra Hönnu og Harðar eru sautján og þar af tvö langömmubörn, sem glöddu ömmuna ósegjanlega. Þau Hanna og Hörður nutu því barnaláns, fjölskylduláns en líka fjölskyldufagnaðar.

Lífsstiklur

Fyrstu árin bjuggu þau í Kaupmannahöfn. Hörður lauk námi og Hanna fór að vinna. Svo fóru þau heim. Meira nám var í vændum, MIT, sem Hörður kallaði reyndar hnyttilega Almighty, var í sikti. En Elsa var á leiðinni og hún skipti sér ekkert af þótt pabbinn ætti að vera mættur í skóla vestur í Ameríku og kom með sínum hætti. Engar fortölur dugðu á hana og ekkert þýddi að hristast með hana í bíl yfir þvottabrettin. Hún kom í heiminn eftir upphafsdaga pabbaskólans í ágúst 55. Glaður pabbinn gat svo drifið sig vestur og farið að reikna. En Hanna var heima, en fór svo á eftir bónda sínum. Svo komu þau aftur, börnin komu í heiminn eitt af öðru, lífið varð skemmtilegra og fjölbreytilegra – og auðvitað annaríkara.

Ýmis störf

Þau Hanna hugsuðu vel um bú og börn. Hún var glaðsinna, kraftmikil, fús til samskipta, skapaði kjöraðstæður fyrir sína, veitti tilfinninganánd og hlýju. Börnin uxu svo úr grasi, Hanna fór að vinna utan heimilis. Vegna félagsfærni hennar var eftir kröftum hennar leitað. Rauði krossinn og góðgerðafélagið Hringurinn nutu starfa hennar. Um tíma afgreiddi Hanna í sölubúðinni á Landspítalanum og tók þátt í söfnunum með krafti. Fólkið hennar lærði takt Hringsins og heyrir kallið þótt Hanna sé fallin frá. Hringskonur sjá á eftir styrkum félaga og þakka þjónustu hennar.

Í Sóltún

Þegar Hörður missti heilsu sína á besta aldri var Hanna honum stoð og styrkur. Svo fluttist hann á hjúkrunarheimilið Sóltún. Þar hefur honum liðið vel og notið aukinna lífsgæða. Íbúar og starfsfólk á þriðju hæð hjúkrunarheimilisins hafa beðið fyrir kveðjur og þakka samfylgdina. Hanna bjó um tíma áfram í Skaftahlíðinni þar sem hún var í 45 ár, en flutti svo í Sóltún til að geta verið nær Herði, sem nú sér á bak konu sinni eftir meira en hálfrar aldar gæfuríkan og góðan hjúskap.

Blöndalssystur

Þáttur Valdísar og Hönnu er sérstakur kafli í lifi beggja sem og fjölskyldna þeirra. Þær systur giftust bræðrum. Samgangur fjölskyldnanna var ætíð mikill, samvinnan góð og kraftur systranna duldist engum. Þær systur nutu gleðisóknar bernskuheimilisins, lífmikillar móður, kunnáttu til að hleypa heimdraga og hæfni í samskiptum. Þær fóru að ferðast meira saman á síðari árum og höfðu styrk af hvor annarri. Blöndalssysturnar voru í uppáhaldi, hrókar fagnaðar, alltaf glæsilegar. Þær voru svo  nánar að þær notuðu jafnvel vísakort hvor annarrar. En ekki hafa þær átt I neinum erfiðleikum með að gera upp! Missir Addýjar er mikill og margþættur.

Dýrmæti lífsins

Hanna var fagurkeri og heimili þeirra Harðar var glæsilegt og allt gott í umhverfi Hönnu. En mestur auður hennar var í fólkinu hennar. Hennar gæfa og gleði var í börnum, velferð þeirra, að styðja þau til manns, benda þeim til vegar, segja þeim skoðanir sínar með lagni og gera það sem hún gæti til að tryggja hamingju þeirra. Hanna gat meira segja sagt ástföngnum karli kosti og lesti á dóttur sinni, en það hindraði hann ekki í að sækja enn fastar. Og svo þegar barnarbörnin komu var Hanna alla tíð reiðubúin að þjóna þeim með sömu lífsgleðinni og foreldrum þeirra. Og alltaf átti hún eitthvað handa þeim, til að gefa, gleðja eða næra með. Fyrir það allt þakka þau og stórkostlegt er það að eiga svona mömmu, tengdamömmu og ömmu, sem tjáir með lífi sínu hver verðmætin í veröldinni eru og hvernig skal með þau farið. Lífið er til að njóta og rækta hamingjuna. Hanna var boðberi, sendiboði, já engill gleðinnar.

Fólkið hennar þakkar Hönnu samfylgdina. Kveðjur hafa borist frá ættingjum og vinum, sem ekki geta verið við þessa athöfn. Frímann Ólafsson og Margrét Þórarinsdóttir, sem eru í Perú, biðja fyrir kveðjur. Og kveðjur hafa borist frá Fríðu, Gunnari og fjölskyldu í Ástralíu.

Hringurinn lokast

Hringurinn er lífs- og eilífðartákn. Nú er hringur lífs Hönnu lokaður. Nú er líf hennar innrammað og himlað eins og sagt var á heimilinu. Hanna var stolt og vildi ekki vera öðrum háð. Hennar háttur var fremur að gleðja, þjóna og fagna. Hennar verklag var að ljúka sínu með fegurð og stíl. Æfi hennar lauk skyndilega, án fyrirvara en með skýrleik. Hispurleysi var Hönnu eiginleg alla tíð og líka í dauðanum. Kvöldið fyrir dauðann fagnaði hún haustinu með Herði í veislu á hjúkrunarheimilinu, svo fór hún heim og á morngi nýs dags mót vetri fór hún inn í ljósið.

Hanna hlær ekki lengur en gleðin hennar lifir. Hanna horfir ekki lengur ástaraugum á þig en elskan lifir samt í þér, í veröldinni. Hanna skutlar þér ekki lengur neitt, en þú veist hvernig á að þjóna fólki. Hanna miðlar ekki lengur upplýsingum um fjöslkylduna, en þú veist að lekaliður og miðlun um lífið er nauðsynleg til að fólk sé meðvitað og geti líknað. Hanna styður ekki Hringinn lengur en allt hennar fólk veit um mikilvægi sjálfboðastarfa og að heimurinn þarfnast hlýrra handa og nándar. Hanna spanar ekki ættbogann með elsku sinni, ekki Hörð, ekki Addý, ekki börnin sín og tengdafólkið en elskan lifir. Miðvikudagsboðin verða skrýtin án Hönnu en viskan rikír áfram um að maður er manns gaman og enginn lifir sem eyland og einstæðingur. Hanna, Guðs elskaða, hin blessaða, er farin í sína hinstu ferð. Lífið hennar var gott og ferðirnar hennar góðar. Þessi ferð er líka góð því það er ferðin inn í hið stóra samhengi himinsins. Og þar ríkir gleðin hrein. Í því sóltúni himsins á þessi engill gleði og elsku heima.

Guð geymi Hönnu Soffiu Blöndal. Guð geymi þig.

Nóvember 2008.

Útfararræður

Minningarorð – Emil Auðunsson

Öll höfum við einhvern tíma legið á bakinu og horft upp í stjörnubjartan næturhiminn, séð stjörnufjöldann, hugsað um vegalengdir, horft svo stíft upp í hvelfinguna að okkur hefur jafnvel sundlað, eins og jarðarskelin sé ekki nægilega sterk til að þola mannkrílið sem á liggur. Og við verðum jafnan dálítið ringluð þegar við liggjum svo og hugsum um hið stóra og smáa, mannlífið og allífið. Svo bæta stjarnvísindin um betur og veita okkur ofurlitla innsýn í hvílíkt rykkorn og hjóm jörðin og þar með mannlífið er þegar við fáum að vita – hvort sem við skiljum eða ekki, að kúlan okkar er í sólkerfi og það er ótrúlegur grúi slíkra í þeim hluta geimsins sem við gistum – vetrarbrautinni. Hvað er maðurinn? Hvers virði er maðurinn, þegar jafnvel jarðarkúlan er eiginlga bara sandkorn í óravíddum. Ertu einskis virði? Er einhver sem elskar þig? Í hvaða samhengi varstu til og ert? Hvað með Guð?

Í því rismikla ljóði 8. Davíðssálmi segir:

Er ég horfi á himininn, verk handa þinna, tunglið og stjörnurnar, sem þú settir þar, hvað er þá maðurinn þess að þú minnist hans, og mannsins barn að þú vitjir þess? Þú gerðir hann litlu minni en Guð, krýndir hann hátign og heiðri, lést hann ríkja yfir handaverkum þínum, lagðir allt að fótum hans: Drottinn, Guð vor, hversu dýrlegt er nafn þitt um alla jörðina.

Skáldið sem setti fyrst fram þessa hugsun vissi vel um óravíddir og stöðu manna. En spekin er mikilvæg og hún er það sem allir ritarar biblíunnar hafa endurómað og Jesús Kristur líka og með ákveðnum hætti. Manneskjan er mesta undrið, manneskjan er óendanlega mikilvæg. Þú ert yndi Guðs, sem elskar þig, sér þig, lætur sér ant um þig og sleppir aldrei elskuauga af þér. Og það átti við Emil líka.

Emil Auðunsson fæddist austur undir Eyjafjöllum, 9 mars 1954, fjórða barn af fimm hjónanna Auðuns Braga Sveinssonar og Guðlaugar Arnórsdóttur. Hann flutti í bernsku í Þykkvabæ þar sem faðir hans varð skólastjóri. Í nátturunni – og fjaran er þar með talin – naut kraftur hans og athafnaþrá sín. Hann hafði útivistar- og leik-svæði sem hentaði orku hans. Hann varð snemma gefinn fyrir íþróttir. Og eins og Ólafur, bróðir hans, segir skemmtilega frá í minningargrein varð það sem hann fann til nota við íþróttirnar, bambusinn úr fjörunni var t.d ágætur fyrir stangarstökkið. Bullworker-græjan styrkti vöðvana. Svo þegar Emil kom í bæinn rataði hann í kraftilyftingamisðtðina Jakaból, þar sem jötnar landsins lyftu og áttu samfélag. Emil stælti líkamann og var afar atorkusamur í vinnu, lét ekki sitt eftir liggja. Hann vann alla tíð verkamannavinnu, kallaði sig gjarnan farandverkamanna, alla vega hér á Íslandi, og var eftirsóttur vegna harðfylgis. Áraun herti hann, ört skapið hvatti til verka og átaka.

Barnmargt heimilið varð honum stöðugt og gott umhverfi. Það var skelfilegt áfall öllum hópnum þegar Guðlaug féll frá aðeins fertug að aldri og Emil var nýfermdur unglingur á viðkvæmum aldri. Móðurmissirinn sat í honum – Við vitum ekki hvernig honum tókst að vinna úr og kannski bjó sorgin ávallt í honum og skýrir ferðir hans í lífinu og hvernig hann vann úr tengslum eða brást við ýmsu því sem hann lenti í. Móðurmissir er alltaf sár – móðurmissir á viðkvæmum aldri er sem tilfinningalegur heimsendir, sem ekkert einfalt era ð ráða við og vinna úr.

Breytinar á fjölskylduhögum stuðluðu að breytingu og allur hópurinn í bæinn og á Hjarðarhagann. Emil lauk skyldunáminu í Hagaskólanum og fór svo að afla sér tekna og taka fyrstu skrefin út í lífið. Hann fór svo árið 1972 á lýðháskóla í Danmörk, Lögumkloster á SuðurJótlandi. Það varð honum svo mikilvægur tími, að hann ílentist í Danmörk, var þar í um þrjátíu ár, meiri hluta ævinna. Emil bjó lengstum í Toflund þar sem hann lest 7. September sl. Í Toftlund eignaðist hann vini og samhengi. Emil átti margar hliðar og ein þeirra birtist vinum hans þar, hann átti í sér hlýhug og greiðvikni gagnvart vandalausu fólki sem naut þess að hann vildi hjálpa og kom til hjálpar þegar það mest þarfnaðist.

Á árnum 1978 og næstu ár á eftir gerði Emil tilraun til að setjast að á Íslandi en fór síðan utan alfarin og kom aldrei til baka þar nú í sinni hinstu ferð. Flest form við hringferðir í lífinu. Nú er hann kominn úr sinni reisu. Hann verður jarðsettur nú á eftir hjá Arnóri bróður og Guðlaugu, móður hans.  

Nú eruð þið komin saman hér í dag til að kveðja Emil. Hann hvarf út úr hring fjölskldunnar sumpart við það að búa í Danmörk í áratugi. Svo var líf hans oft vætusamt og flókið og það stuðlaði líka að því að hann varð enn fjarlægari.

Hvernig á að vinna úr öllum tilfinningunum? Ef þú finnur til að þú hefði kannski getað verið honum annað og meira en þú varst er mikilvægt að staldra við og íhuga þessar tilfinningar. Næsta víst er að þú gast ekki gert mikið meira, næsta víst er að þú gerðir það sem hægt var.

Þegar komið er í kirkjugarðinn skaltu leyfa sektarkennd og eftirsjá að fara með honum. Kreppa og sleppa er gott áminningarorð í þessum efnum eins og þjóðféalginu öllu. Það kreppir að, og þá þurfum við að temja okkur listina að sleppa. Sorgin og álagið kom og kemur en lærðu líka að sleppa. Kreppa og sleppa.

Emil var fjölhæfur og sérstæðu maður. Honum var margt gefið, hann var hagmæltur, músíkalskur og spilaði á Hammondorgelið sitt.

Hvaða mynd áttu í þínum huga af honum? Hvaða mynd viltu geyma í huganum? Veldu þér hugsun og festu í sinni. Það er að vinna með tilfinningar og minningar.

Í sálminum sem ég las erum við minnt á gildi manna. Er ég horfi á himinn verk handa þinna, tunglið og stjörnurnar er þú hefur skapað. Hvað er þá maðurinn að þú minnist hans og mannsins barn að þú vitjir þess. Þó léstu hann lítið á vant á við guð. Með sæmd og heiðri krýndir þú hann.

Við finnum oft til smæðar, vanmáttar. Og þessi krepputið er undarlegur lægingartími. Leið Emils var ekki alltaf sólarmegin, en hann var elskaður, hann naut margs, og hann er metinn af Guði. Guð elskar. Nú hverfur hann og lagður til hinstu hvílu meðal sinna, og við megum hugsa um hann í hinu stóra fangi.

Hvernig hugsar þú um eilífð? Getur þú metið og dæmt með nokkru viti. Hvað vissir þú þegar þú varst í móður kviði um lífið utan stengds magans, Ekkert. Og svo blasti við þessi undarlega stórkostlega veröld. Og við hugsum hliðstætt: Hvað veistu um eilífiðina? Lítið annað en það sem við fáum að vita frá sjáendum. En við megum trúa að eins og lífið var fjölbreytilegt eftir fæðingu, megum við vænta undursamlegs lífs í eilífðinni. Felm góðum Guði Emil, sættumst við fráfall, hans, biðjum honum blessunar.

Það er besta huggunaraðgerð, gagnvart honum, gagnvart þínum innri manni, að leyfa honum að fara í friði, sleppa honum inn í fang eilífðar. Það er hinn besti og æðsti Þykkvibær. Þar líður honum vel og getur stokkið þau stangarstökk sem hann langar, lyft þeim ofurþngdum sem hann vill, teflt þær skákir með snilldarstíl. Allt er gott, allt er í sátt því það er eilífð Guðs.

Guði geymi Emil Auðunsson, og góður Guð geymi þig.

14.10. 2008.

Útfararræður

Geir Jóhann Geirsson

„…það síðasta sem hvarf í djúpið var íslenski fáninn – og það get ég sagt þér að það var ógleymanleg tilfinning. Því verður ekki með orðum lýst – maður varð á einhvern hátt svo tómur allur saman. Allt var svo snautt og autt og manni fannst maður vera svo mikill einstæðingur á þessu augnabliki…” Útför Geirs Jóhanns Geirssonar, Hagamel 30, var gerð frá Neskirkju 9. ágúst 2005. Minningarorðin fara hér á eftir.

Ógn seinni heimstyrjaldar náði líka út á höfin. Geir var á Dettifossi, sem fór sinn síðasta túr frá Belfast í febrúarlok 1945. Hann var sofandi í klefa sínum miðskips þegar hann hrökk upp við þetta feiknarlega “dúndur” eins og hann orðaði það sjálfur. Hann snaraðist í lopapeysu, þykkar vaðmálsbuxur og svo í lífbelti. Síðan tók við barátta að komast uppá dekk. Með snarræði tókst að koma báti út og losa. Skipið sökk á innan við tíu mínútum. Festilínu úr skut björgunarbáts og yfir í brú var höggvin rétt áður en skipið fór niður, engu mátti muna.

Geir stóð svo í björgunarbátnum, horfði á eftir skipinu niður, heyrði sprengingar, fann loftþrýstinginn frá skipinu. Á niðurförinni snérist skrúfan enn. Geir vissi, að einhver höfðu ekki komist á fleka eða í bát. Hann sagði síðar svo frá: “…það síðasta sem hvarf í djúpið var íslenski fáninn – og það get ég sagt þér að það var ógleymanleg tilfinning. Því verður ekki með orðum lýst – maður varð á einhvern hátt svo tómur allur saman. Allt var svo snautt og autt og manni fannst maður vera svo mikill einstæðingur á þessu augnabliki…”

“Úr djúpinu ákalla ég þig.” Þegar allt er rifið burt, allt er á hverfanda hveli, vinir hverfa, félagar fara, skelin um lífið sekkur knýr á spurningin um lífið. Geir lýsir vel þessu ósegjanlega, tómur allur, allt snautt og autt. Þetta er harmurinn, þessi lamandi tilfinning fyrir dauðanum, sem slær. Þögnin eftir ofsann verður djúp. Þegar allt er rifið burt verður hún áleitin og fer inn í kvikuna.

Lífsstiklurnar

Geir Jóhann Geirsson fæddist á Siglufirði 31. október 1917. Foreldrar hans voru Geir Hróbjartsson, járnsmiður og sjómaður, og Helga Sigurðardóttir, húsmóðir. Faðir hans fórst áður en hann fæddist og því ber Geir nafn föður síns. Helga átti athvarf á Hraunum í Fljótum eftir að mannsefni hennar dó og drengurinn þeirra fæddist. Þar var hún í nær sex ár eða þar til þau Jón Guðjónsson hófu hjúskap á Hesteyri við Ísafjarðardjúp. Þar voru þá mikil umsvif, m.a. síldarverkun og Jón var loftskeytamaður á staðnum. Geir eignaðist fjögur hálfsystkin. Þau eru Pálína Jónsdóttir, Guðjón Jónsson, Kristjana Jónsdóttir og Jóhanna Edwald. Þau lifa öll bróður sinn.

Geir sótti skóla á Hesteyri, en fór sextán ára til Þingeyrar við Dýrafjörð, hóf þar vélsmíðanám og lauk þeim hluta sem hann gat vestra. Eftir fjögur ár á Þingeyri fór hann suður og hélt námi áfram í Reykjavík, fór á sjó, á síld, var jafnvel kyndari á togara um tíma í stríðsbyrjun. Á togaranum Júpiter var Geir í tvö ár, fór svo einn túr á Dettifossi til Ameríku og frá vordögum 1943 var hann síðan á því skipi og sigldi á Ameríku og Bretland, allt þar til skipið var skotið niður tæplega ári síðar. Síðan var Geir ráðinn 1. vélstjóri á Selfoss og Kötlu og var starfsmaður Eimskips í samtals 40 ár. Honum var treyst og var n.k. sendiherra Eimskips í Danmörk meðan tvö skip voru smíðuð þar á sjöunda áratugnum. Geir kom í land 1982 en sinnti nokkrum útköllum eftir það. Á árunum 1982-86 starfaði Geir svo hjá Nóa-Siríus.

Eybí og börnin

Eybjörg Sigurðardóttir sá glæsimennið Geir fyrst í Kaupmannahöfn og hvar annars staðar en niður við höfn. Það er rómantískt, að þau hittust þarna í þessari fyrrum höfuðborg okkar við Sundin. Þau hófu hjúskapinn í Sörlaskjólinu og börnin fóru brátt að koma í heiminn. Þegar farið var að byggja á Melunum tóku hjónin ákvörðun um húsbyggingu á Hagamel. Í því voru þau í samfloti með vinafólki sínu, Bjarna og Áslaugu, sem urðu frábærir nágrannar í áratugi. Geir og Bjarni gengu sem hamhleypur í verkin og létu ekki kranaleysi aftra sér. Byggingavinnan var að mestu með gamla talíuhættinum og steypuhræringu á staðnum. En upp fór húsið og Geir gat líka mótað að sínum hætti, jafnvel komið fyrir márískum bogum í stofu eins og hann hafði séð í Casa Blanca. Á Hagamel 30 hefur síðan fjölskyldan búið og þar lést Geir 2. ágúst síðastliðinn, áttatíu og sjö ára að aldri.

Elsta barn Geirs er Nína, sem hann átti fyrir hjónaband, og er hún búsett í Danmörk. Börn Geirs og Eybjargar eru: Þorvaldur, Geir Helgi, Lovísa og Valgerður. Barnabörnin og langafabörn eru samtals 12. Geir var lánsmaður í fjölskyldumálum, Eybí var honum öflug einkona og maki. Geir studdi sitt fólk, hafði gleði af afkomendum sínum – þau hafa öll misst mikið.

Myndin

Hvernig var hann Geir? Hvaða mynd áttu í hug þér? Jú, hann var afar þægilegur í samskiptum, alltaf tilbúinn til samræðu, fylginn sér í umræðum og skoðanaskiptum. Vegna samskiptahæfni kom hann sér hvarvetna vel. Og hann var flottur þegar hann klæddi sig í yfirvélstjórabúninginn og fór í land. Kíktu bara á myndina á sálmaskránni og ekki einkennilegt að vinkonur systra hans héldu að myndin af honum væri af Hollywoodleikara! Gott ef hann var ekki svolítið líkur Charlton Heston? Þegar hann gekk uppábúinn um eitthvert landleguplássið með glettni í augum og dulúðuga brosvipru fór ekki milli mála að þar var maður, sem varpaði ljóma á farmennsku. Og Geir tengdist fólki vel, hafði gaman af samskiptum við fólk og eignaðist stóran vina- og kunningjahóp.

Lífið nú á forsendur í fortíð

Alla tíð hafði Geir gaman af að bera saman tímana. Hann sagði fólkinu sínu frá kolamokstursþrældómi til að minna á að velferðin er ekki sjálfsögð, hann gat tíundað vélaþróun og ekki síst til að minna á að framfarir nútíma eiga sér fortíð og vinnu kynslóða að baki. Velsæld nútíðar er grundvölluð á fólki og vinnu í fortíð.

Geir hafði sjálfur orðið að vinna sig til manns og þroska. Hann varð að standa á eigin fótum í vélsmiðju Guðmundar á Þingeyri. Á bátum og togurum lærði hann að vinna, bæði skipulega, hratt og markvisst. Hann lærði líka að hlýða og varð það að orði síðar að sá gæti ekki verið yfirmaður, sem ekki hefði lært að hlýða. Undirmenn Geirs bera, að hann hefði verið bæði fær í faginu en einnig góður yfirmaður.

Verkmaðurinn öflugi

Geir var alla tíð verk- og eljumaður jafnframt því að vera nákvæmnismaður með verkskil. Hann var heilshugar fylgismaður vinnuafstöðu fyrri tíðar, að vanda skyldi það sem lengi ætti að standa, að gera eins vel og hægt væri, að verkin væru tákn innri manns. Hann beið helst alls ekki til morguns með það sem gera mátti samdægurs.

Honum lét vel að vera í khaki-gallanum í hópi manna í átaksvinnu. Honum þótti gaman að aðstoða sitt fólk í byggingarvinnu, var velvirkur og afkastaði oft meiru en þau sem voru helmingi yngri. Honum þótti gaman að hlaupa um í stillönsum við nýbyggingu sinna, vildi strax uppá þak heima ef grunur lék á viðgerðarþörf. Geir þótti miður þegar þrekið minnkaði. En auðvitað hélt hann sjó, var einbeittur í hverju sem var, hélt reisn sinni til hinsta dags og sló sinn túnblett tveimur dögum áður en hann lést.

Handarverkin

Það er ljóst af handarverkum Geirs að hann var völundur. Þegar hann var kominn í land og hafði ekki rennibekk eða aðstöðu til málmsmíða fór hann að smíða í tré. Ættmenni hans eiga fallega muni, sem sýna vel hve oddhagur hann var. Fánastengurnar, sem hann smíðaði úr málmi eru vönduð smíð. Vitinn, sem hann gaf Vélstjórafélaginu, er kjörgripur frá hans hendi. Margir þessara gripa hafa merkingu, því Geir lét sig lífið og tákn þess varða. Hann skildi vel táknmál einkennisbúninga, honum var annt um merki þess félags sem hann þjónaði í fjóra áratugi og hann smíðaði umgjörð um það tæki sem telur tímann, þ.e. klukkur. Hann smíðaði líka umgjörð um barómet, sem voru svo sannarlega öryggistæki, stangir fyrir borðfána en svo var auðvitað vitinn tákn, tákn um boða eða nes og viti var á tímanum fyrir GPS nýtanlegur sem stefnuviti, viðmið. Það sem hann vann var ekki tilgangslaust heldur með vísan í inntak og líf. Og svo smíðaði hann auðvitað brúkshluti til að bæta og fegra líf sinna.

Leikföng og lífsgleði

Hvað var nú skemmtilegast í lífi fjölskyldunnar á Hagamelnum? Jú, eins og í öðrum farmanns- og sjómanns-fjölskyldum var stórhátíð þegar skipið hans pabba kom. Þau fóru þá öll til ömmu og afa nálægt höfninni til að fylgjast með þegar tollskoðun lauk og skipinu var siglt að. Þá var fagnað, síðan farið heim í leigubíl, með kost og fangið fullt af gjöfum. Þá var hátíð, allir fengu eitthvað, enginn var útundan, þetta voru stóru stundirnar.

Djúpið

“Úr djúpinu ákalla ég þig Guð,” segir í Davíðssálmum. Það voru mörg djúpin í lífi Geirs Jóhanns Geirssonar. Ekki þekki ég þau öll. Enginn er svo opin und eða sál að allt verði séð. Geir var um margt dulur, var á dýptina og inná við eins og margir næmir menn, sem hafa orðið fyrir áraun.

Það er áleitin spurning, sem enginn getur svarað og aldrei verður skýrð nákvæmlega, hvaða afleiðingar það hafði, að Geir missti föður sinn þegar hann var í móðurkviði. Hvaða áhrif hefur það á ófríska konu að missa mannsefnið sitt? Hvaða áhrif hafði það síðan á viðkvæman uppvöxt hinna fyrstu ára? Það var Geir lán, að eignast góðan stjúpa sem var honum traustur vinur og faðir. Hann fór að heiman þegar á unglingsárum og varð að leggja á sín djúp sjálfur, treysta sitt sálarfley og bera vanda sinn og vegsemd einn og með fullri ábyrgð. Heimilisbragurinn á Hesteyri var léttur og Geir hafði gaman af hinu kátlega, því sem létti lund og líf.

Til lífs

Enginn veit betur en sjómaðurinn hversu þunn skelin er milli brimskafla og káetu, hversu örstutt er milli lífs og dauða. Fimmtán fórust með Dettifoss, “…maður varð á einhvern hátt svo tómur allur saman. … manni fannst maður vera svo mikill einstæðingur á þessu augnabliki…” Það er þessi tómi skuggi einstæðingsins sem teygir sig út yfir líf og vitund á skyggnistundum. Hvað er maðurinn þegar náttúruöflin eða hernaðarófreskjan slær hala sínum í allt kvikt, brennir allt sem fyrir verður, eirir engu, eyðir öllu. Þegar Dettifoss fór niður, vinirnir líka, upplifði Geir sína helför rétt eins og íbúar Hiroshima og Nagasaki fáum mánuðum síðar. Það var ekkert skrítið að hann neitaði alltaf að gefa drengjunum sínum byssur. Sá sem hefur upplifað stríð gefur ekki stríðstól og vill engum manni svo illt að veifa slíkum að óþörfu hvorki til leika eða alvöru.

Sá sem hefur lifað af slíka dauðans ógn veit hvað lífið er viðkvæmt. Geir vissi hvað gott líf er undursamlegt, hvað góð fjölskylda er mikil blessun, barnalán undur lífsins, kraftur til starfa mikilvægur, hversu skemmtilegt er að sýna sig og sjá aðra, eiga góða félaga og félagsskap, hvað vinnuþrek er til mikils unaðar og hvað hún Eybí var alla tíð góður vinur og lífsstoð.

Hvert?

Hver er áfangastaðurinn í þeirri för sem lagt er í þegar við deyjum? Hvert fór Geir faðir hans, hvert Helga móðir hans? Hvert fóru þau sem voru honum kær fyrr og síðar. Það er þetta lífshvísl sem Geir, ég og þú heyrum á skyggnistundum. Atlantsálarnir eru djúpir en þó er djúp elsku himinsins meira. Vegalengdin til Casa Blanka eða Bergen er talsverð en þó ekkert hjá víddum himinsins. Vélarhljóðin í skipsvélunum frá Burmaister & Wain eru fögur, en þó ekkert hjá hljómhviðum í hinni miklu vélasamstæðu, sem sköpunarverk Guðs er, hvað þá þeirri vel smurðu eilífðarvél sem kann ekkert nema líf og gleði.

Geir var munstraður í hina eilífu ferð á snöggu augabragði. Og þú mátt trúa því að það er ferð til góðs. Dragðu upp í vitund þína minningar þínar um öflugan mann, styrkan eiginmann, góðan dreng, kíminn afa, glaðan félaga og völund. Blessaðu myndina í huga þér og mundu að Guð elskar, umspennir Geir ávallt. Þar er enginn tómleiki, ekkert snautt eða autt, því þar eru aðeins fossar úr ljósi, gleði og gáska eilífðar.

Heimildir:

“Ánægður með lífsstarfið” Sjómannablaðið Víkingur, 6 tb. 1981, s. 11-13.

“Skrúfan snerist enn þegar skipið stakkst niður” Sjómannablaðið 1995, s. 49-54.

Minningarorð við útför Geirs Jóhanns Geirssonar, sem gerð var frá Neskirkju 9. ágúst 2005.

 

Útfararræður

Unnur Þorsteinsdóttir

Þar sem Unnur var, þar ríkti gleði. Þegar hún kom í hús lifnaði yfir öllum og húsið fylltist glaðværð. Svo settist hún niður og hlátrarnir komu með góðum skilum, samræður lifnuðu og sögur flugu. Fólk kættist og svo ríkti gleðin. Þannig var það hér í kirkjunni. Unnur var hrókur alls fagnaðar. Þannig var það í vinahópum, og þannig var það í saumaklúbbnum. Unnur var kona gleðinnar, kona hins fagnaðarríka. Hún smitaði okkur hin og umvafði með kátínu og jákvæðni. Hún leitaði hins gleðilega og lífbætandi. 

Á skiladegi vitjum við hins jákvæða og gleðilega. Páll postuli ritaði til vina sinna í bænum Filippí í Litlu Asíu:

„Verið ávallt glöð í Drottni. Ég segi aftur: Verið glöð. Ljúflyndi ykkar verði kunnugt öllum mönnum. Drottinn er í nánd. Verið ekki hugsjúk um neitt heldur gerið í öllum hlutum óskir ykkar kunnar Guði með bæn og beiðni og þakkargjörð. Og friður Guðs, sem er æðri öllum skilningi, mun varðveita hjörtu ykkar og hugsanir ykkar í Kristi Jesú.”

Unnur þekkti þessi orð og hún hafði með ýmsum hætti lært að spegla þau.

Upphaf og samhengi

Unnur Þorsteinsdóttir fæddist 10. desember, árið 1917 og lést hinn 23. maí síðastliðinn. Hún var því á 91 aldursári er hún féll frá. Foreldar hennar voru hjónin Ragnhildur Benediktsdóttir og Þorteinn F. Einarsson, hún ættuð úr Rangárvallasýslu og hann úr Árnessýslu. Unnur var þriðja barn þeirra hjóna, elstur var Guðmundur, og síðan kom Sigríður. Yngri voru Benedikta, Einar og Ingólfur sem dó ungur. Benedikta ein lifir systkini sín. Unnur og þau hin áttu upphaf sitt í Efri Brekku við Drafnarstíg í Reykjavík. Þar bjuggu þau fyrst en fóru svo þegar húsasmíðameistarinn faðir þeirra hafði byggt á Holtsgötu 16. Síðar fluttust þau svo um set og fóru yfir á nr. 37 við sömu götu.

Unnur sótti skóla í Miðbæjarbarnaskóla en fór síðan í Ingimarsskóla. Síðan tók lífið hana í fang sér og hún naut æsku, fjörs og lífs. Svo féll hún alveg fyrir listdansaranum frækna Jóni Bergsveinssyni, sem kom dansandi inn í líf hennar. Þau voru bæði góð á skautum og hittust á svellinu á Tjörninni, gengu svo um Kerlingafjöll, og skautuðu síðan saman í lífinu þar til hann féll frá fyrir aldur fram, aðeins 39 ára gamall, árið 1953. Jón vann í Burstagerðinni, var reglumaður, söngmaður og fangaði vel hláturmilda konu sína. Þau eignuðust tvö börn. Þorsteinn fæddist 1942 og Hildur kom í heiminn 1944. Þau voru foreldrum gleðigjafar og móðurinni lífssamhengi þegar hagir breyttust. Þorsteinn á þrjú börn uppkomin og sjö barnabörn. Hildur og hennar maður, Gunnlaugur Baldvinsson eiga líka þrjú börn og þeirra barnabörn eru sex. Af Unni eru því 15 afkomendur. Það er gleðilegt ríkidæmi.

Líf og vinna

Skömmu eftir að Jón féll frá fór Unnur til kaupmannahafnar og á Ríkisspítalanum var hjartað í henni stórbætt. En svo mæddi á henni móðurdauði líka. Ekki var nema ár á milli maka- og móðurmissis. Þegar bóndans naut ekki lengur flutti Unnur heim í foreldrahús með börnin sín og átti skjól hjá föður sínum, sem var henni mikilvægt á álagstíma. Hún fór að vinna í versluninni Helmu, álnavöruverslun upp á Þórsgötu. Þar var hún í nokkur ár. Síðar vann Unnur í minjagripaversluninni og lobbýinu á Hótel Sögu. Á Sögu réð Konráð frændi hennar ríkjum. Og um tíma vann hún í Breiðagerðisskóla.

Bjartur 

Síðari manni sínum kynntist Unnur árið 1957. Hann hét Guðbjartur Þorgilsson og starfaði hjá Skeljungi. Hann átti tvær dætur. Þau Unnur og Guðbjartur nutu samvista í liðlega tvo áratugi, en Bjartur lést 1979. Fyrst bjuggu þau á Holtsgötunni, síðan á Unnarbraut 12 og fóru svo þaðan í Sörlaskjól. Þegar hún var orðin ein keypti Unnur sér íbúð á Hagamel en var svo síðast í Tjarnarbóli á Seltjarnarnesi. Vert er að geta hinna góðu granna hennar þar, þeirra Margrétar og Guðmundar, sem reyndust Unni afar vel. Unnur fór niður til þeirra og átti með þeim gæðastundir og oft eldaði Margrét fyrir hana og Guðmundur fór upp með matinn til Unnar. Fyrir hlýju og þjónustu þeirra vilja ástvinir Unnar þakka.

Gleðin

“Verið glöð,” sagði postulinn. “Ljúflyndi ykkar verði kunnugt öllum mönnum. Verið ekki hugsjúk um neitt. Og friður Guðs, sem er æðri öllum skilningi, mun varðveita hjörtu ykkar og hugsanir ykkar í Kristi Jesú.”

Verið glöð. Unnur miðlaði gleðinni og fyllti tilveru sína og sinna með fegurð. Hún var listræn, fjölhæf húsmóðir, góður kokkur og bakari. Hún var gjafmild, elskuleg og gestrisin. Hún var mikil hannyrðakona, prjónaði af miklum krafti og kúnst, lopapeysur, húfur og sokka, seldi í Rammagerðina og tryggði að börnunum, sem henni voru vandabundin, varð ekki kalt í öllum plöggunum sem hún gaf þeim. Unnur veitti gleði í samskipti fólks, hún var umtalsfróm og talaði vel um allt fólk, enda hélst henni vel á vinum og margar af bestu vinkonum hennar eignaðist hún í bernsku og saman höfðu þær myndað saumaklúbb. En nú hefur sá klúbbur saumað sín síðustu spor og engar sögur eru lengur sagðar. Unnur var sú síðasta.

Tónlistin

Unnur naut hins fagra og leitaði í listir og naut margra vídda. Hún hafði gaman af leikhúsi og þær systur, Unnur og Benedikta, áttu fastan miða í Þjóðleikhúsinu. En líklega stóð tónlistin hjarta hennar næst. Hún naut tónlistar og músíkin lifði með henni þar sem hún var. Heima setti hún gjarnan plötu á fón eða disk í spilara og músíkin hljómaði. Það var gaman hér í kjallara kirkjunnar, þegar hún settist við píanóið og spilaði fyrir gamla fólkið eins og hún orðaði það. Margt af því var mikla yngra en hún. Það mátti alltaf treysta að Unnur léki undir sönginn. Og svo spilaði hún eitthvað fallegt þegar kaffið var framreitt. Og það var gaman að sjá til hennar, þar sem hún sat við hljóðfærið, alltaf búin sem drottning, glæsileg og vel til höfð.

Kirkjulífið

Unnur tók mikinn þátt í safnaðarlífi Nessóknar og var virk í kirkjulífinu. Hún var vinur sr. Franks M. Halldórssonar, fór í ferðalögin sem hann skipulagði og stýrði með miklum dug. Og hann var henni góður prestur og vinur og hún studdi það starf, sem hann og söfnuðurinn gekkst fyrir og þjónaði vel, ekki síst með tónlistariðkuninni. Vinafólk og ekki síst vinkonur hennar voru gjarnan tengdar kirkjunni. Unnur var dugmikill bílstjóri og það var gaman að fylgjast með henni þegar hún kom að kirkjunni. Bíllinn hennar var gjarnan fullur af glöðu fólki, sem kom út blaðskellandi og kátt og tók svo þátt í starfinu og okkur hinum til yndisauka og eflingar. Hún var selskapsmanneskja og á síðustu árum tók hún þátt í hinu öfluga félagslífi eldri borgara á Aflagranda.

Unnur þjónaði mörgum, ekki bara í orði, með háttvísi og hlýlegri framkomu heldur bjó til ævintýri. Ef hún ætlaði í Bónus fengu einhverjir að fljóta með henni og stundum var bara farið í Bónus í Keflavík og úr einfaldri innkaupaferð varð mikið ævintýri og gleðireisa. Unnur átti í sér þetta þrek til gleðinnar og framtakssemi fagnaðarins. Og er ekki mikilvægt að rækta með sér þetta einfalda, sem er ekkert sjálfsagt, æfa sig í gleðinni og lífsgæðunum. Í því var Unnur okkur öllum góð fyrirmynd.

Hrókur alls fagnaðar

Verið glöð. Unnur var gjarnan hrókur alls fagnaðar. Barnabörnin hennar nutu þessa og í minnum er haft þegar hún var með þeim austur í Fljótshlíð, á slóðum móður sinnar, reytti af sér skemmtilegheitin, sagði sögur af öllum bæjum og fólki. Og hún var vel tengd líka hér í bænum, kunni ókjör af skemmtilegum sögum af fólki og lagði gott til. Það þurfti ekki að draga úr Unni sögur og hún tengdi átaklaust og vissi um tengsl fólks þar sem við hin vorum blönk. Hún var því okkur prestunum mikill visku og þekkingarbrunnur.

Að sjá á bak vinum

Það hefur löngum verið hvað þungbærast við langlífi að sjá á eftir ástvinum, vinum og vandamönnum. Unnur lifði góðu lífi, naut margs, átti láni að fagna í flestu. Hún vildi gleði og líf, en þegar fór verulega að sneyðast um félagsskapinn, vinirnir flestir farnir, vinkonurnar dánar og systkinin flest einnig fóru lífsgæðin þverrandi. „Verið glöð,“ sagði postulinn. Ljúflyndi ykkar verði kunnugt öllum mönnum. Verið ekki hugsjúk um neitt. Og friður Guðs, sem er æðri öllum skilningi, mun varðveita hjörtu ykkar og hugsanir ykkar í Kristi Jesú.

Efsta Brekka

Hlátrarnir hennar Unnar fylla ekki tilveru okkar lengur. Hún segir engar góðar og lífgefandi sögur meir. Hún ekur ekki fólki lengur til skemmtilegra mannfunda og efnir ekki til ótrúlegra Bónusferða, með viðkomu í öðrum sóknum. Hvað var nú það skemmtilegasta, sem þú manst eftir í fari hennar? Rifjaðu upp og fagnaðu svolítið innan í þér, leyfðu öllu þessu góða að lifa. Lærðu af henni, að iðka hið gæfulega, skemmtilega og lífgefandi. Æfðu þig í gleðimálum. Verið ávallt glöð, já iðkið ljúflyndi, látið ekki neitt sýkja hugann. Af hverju? Vegna þess að grunngerð þessarar tilveru er góð en ekki ill, gleðileg en ekki harmþrungin. Frumsaga kristninnar er um, að lífið er gott og eilífðin jafnvel enn betri. Frumsagan er ekki um, að Guð flýr veröldina, heldur kom inn í hana til að bæta hana, efla, frelsa og veita hlátri og gleði inn í mannheim. Jesús var maður gleðinnar, Páll postuli skipar fólki að gleðjast. Og Unnur var alveg til í að taka þátt í þeirri miklu skemmtun sem lífið býður til. Og hvað svo: Jú, lífið faðmar eilífð í guðlegum gleðidansi. Í gömlum húsgangi segir að heimurinn sé sem hála gler og við skyldum hugsa um það sem á eftir fer. Það gerði Unnur. Hún skautaði gleðilega og svo megum við trúa því að hún sé komin ekki bara í Efri Brekku heldur efstu brekku himinsins. Það er staður fagnaðar og gleði. Og í því er fegurð og fögnuður trúarinnar fólginn m.a. að við megum vænta þess að Unnur hitti þar fyrir sitt fólk, sé í miðju fagnaðarins, þar ríki hlátur og gaman. Himnaríki er ekki til án gleði.

Góður Guð varðveiti Unni Þorsteinsdóttur um alla eilífð. Góður Guð varðveiti þig og efli lífsgleði þína. 

Neskirkja, 29. maí, 2008.