Útfararræður

Þórunn Friðriksdóttir – minningarorð

Hverjir eru bestir? Þannig hljóma köllin meðal stuðningsmanna og svarið kemur viðstöðulaust – KR – alla vega í vesturbænum. Og þannig er stemmingin oft á vellinum – ekki bara hér, heldur um land allt og reyndar um allan heim. Lið og einstaklingar fara út á völl til að skemmta sér, gera sem best, skila sínu og auðvitað til að vinna. Og það er hluti af þjálfuninni, að láta ekki jafntefli eða tap eyðileggja móralinn og reyna að gera betur næst, láta mótlætið bara styrkja og magna til átaka og sigurs.

Líf hvers fullorðins manns er vissulega langur leikur, með varnarbaráttu, sóknum, miðjumoði, áföllum, gulum spjöldum og svo stórkostlegum augnablikum þegar boltinn fer í netið og þegar flautað er til sigurloka í úrslitaleik.

Saga Þórunnar Friðriksdóttur er mikil – og um sumt einstök – saga um merkilega konu. Og það er gleði, birta og happ í sögu hennar, en líka áföll sem nísta. Undir lok lífsleiks hennar varð hún fyrir áföllum. Hún missti mikið – en ekki allt því hún átti börnin sín áfram, lífsandann í brjóstinu – en samt var hún slegin það illa að hún var sár síðan. Og þegar maður hefur meiðst verður leikgleðin ekki söm. En við megum gjarnan muna að skilgreina leikslok rétt og huga að raunverulegum úrslitum.

Biblían er ekki upphafið ritasafn um goð í fjarheimum, heldur fjallar hún um baráttu og líf raunverulegs fólks – eins baráttu og við öll lifum í vinnu, á heimilum, í leikjum okkar og núningi og átökum í samfélagi fólks. Í Jobsbók segir frá manni, sem naut lífsins. Honum var flest vel gefið, en svo missti hann sem næst allt, sem hægt var að missa í lífinu, börnin sín, eigur sínar og allt samhengi sitt. Og hann lenti í miklum blús, þungri hugarraun.

Af hverju eru svona álögur lagðar á fólk? Raun Jobs hið innra lauk með því að hann gerði sér grein fyrir, að Guð er góður þrátt fyrir mótlætið og öllum erfiðleikum var snúið til góðs. Við vitum svo sem, að það er enginn sigur til án þess að haft sér fyrir honum. Og sama hugsun er í grunnsögu kristninnnar. Hinn góði Jesús Kristur, sem ekkert hafði gert nema gott, lenti í mestu hremmingum, að honum var vegið, hann var ranglega dæmdur og að lokum hert að honum í þröngri gröf. En boðskapur kristnninnar er að leik er ekki lokið fyrr en flautað er. Og ef menn eru í liði Krists, sem á sér skammstöfunina Kr framan á altari þessarar kirkju, ja þá eru menn í sigurliði. Tapi er ekki í unað, ekki hætt fyrr en sigur er unnin. Það er í því stóra, djúpa og lífgefandi samhengi sem við megum íhuga og blessa líf Þórunnar Friðriksdóttur.

Æfi og stiklur

Tóta, eins og hún var kölluð, var vorkona og fæddist 9. apríl árið 1947. Foreldrar hennar voru Friðrik Einarsson og Hannesína Rut Þorbjörnsdóttir. Þau bjuggu börnum sínum heimili í Framfarafélagshúsinu á Vesturgötu 51c. Tóta var yngst fjögurra systkina. Strákarnir voru elstir, Þorbjörn var fyrstur í röðinni. Hann fæddist árið 1934 og svo kom Friðrik fjórum árum seinna. Guðbjörg fæddist í miðju stríðinu árið 1943 og svo kom Tóta fjórum árum þar á eftir.

Heimilislífið var gott og gjöfult. Mamman var heima og nærði og passaði hópinn sinn. Þótt pabbinn ynni mikið var vinnustaður hans, lýsisvinnslan, nærri heimili svo hann var nálægur pabbi og sá til þess að börnin hans fengju margt gott og þar með talið heimsins besta lýsi.

Allir tóku þátt í lífsbaráttunni og byrjuðu snemma að afla tekna. Friðrik fór til sjós en Þorbjörn var í landi á fullu í puði en líka í boltanum. Mannlífið var fjörugt á Vesturgötunni, umhverfið var gjöfult fyrir uppvaxandi börn, leiksvæðin allt í kring, mikið af ungviði til að leika sér með. Þetta var örvandi og hvetjandi samfélag, kraumandi af lífi. Tóta sótti skóla fyrst í Melaskóla en svo tók við Gaggó vest, sem hún var stolt að hafa sótt.

Tóta var bráðþroska og eins og lífsklukka hennar gengi hraðar en annars fólks. Hún var hraðlifandi og bráðlifandi, fljót til barneigna. Hún varð með yngstu ömmum í landinu, var fljót í förum, fór víða og svo fer hún inn í himininn fyrir aldur fram. Þegar aðrar stúlkur voru bara að byrja skoða stráka var Tóta búin að eignast sitt fyrsta barn. Hún varð ástfanginn af Kristjáni Ólafssyni og þau fengu, þrátt fyrir æsku, opinbert leyfi til að ganga í hjúskap. Þau giftu sig 1966. Þetta var þegar ungt fólk bar langa svarta trefla um hálsinn, skipti sér í fylkingar með Rolling Stones eða Bítlunum, og Stevie Wonder, Simon og Garfunkel, the Supremes og Jimi Hendrix börðust um toppsætin á poplistunum. Þetta var árið sem England vann Þjóðverja í dramatískum úrslitaleik heimsmeistarakeppninnar í fótbolta.

Fullorðinslífið og fjölskylda

Tóta fór snemma að vinna eins og allt dugnaðarfólkið í kringum hana. Fyrst fór hún að vinna í Sveinsbakaríi eins og margar vinkonur hennar á Vesturgötunni.

Ástin blómstraði og Tóta var tilbúin að taka við ungu lífi og annast börn. Hún var barnagæla, elskaði börn og vann við alla tíð við að efla börn til lífs.

Ólafur, elsta barn þeirra Kristjáns, kom í heiminn árið 1964. Kona hans er Katrín Snæhólm Baldursdóttir og þau eiga fjögur börn og fyrir hjónaband átti Ólafur einn son.

Hannes fæddist árið 1968. Hans kona er Hulda Bergrós Stefánsdóttir og þau eiga tvo syni.

Eygló fæddist 1974 og hennar maður er Bjarki Þór Magnússon og þeirra börn eru þrjú.

Björn er yngstur. Hann fæddist árið 1979 og kona hans er Silvía Björk Birkisdóttir.

Tóta bjó við mikið ríkidæmi í fólkinu sínu. Börnin hennar eru fjögur, barnabörnin tíu og langömmubörnin fjögur.

Með tvö ung börn var ljóst að fjölskyldan þurfti stöðugar tekjur. Þau Tóta réðu af að fara vestur í Stórholt í Saurbæ þar sem bróðir Kristjáns bjó. Það var heilmikil reynsla fyrir unga konu úr margmenninu á Vesturgötunni að kom í fásinnið í sveit. Kristján fór svo að smíða og spila en Tóta sá um heimilið. Svo fóru þau í Búðardal – ekki undir áhrif frá Lónlí Blú Bojs – því þetta var áður en allir fóru að syngja um staðinn. Þau leigðu hús í miðju þorpinu. Það var kannski ekki flottasta húsið þegar þau komu þangað og mestu spaugararnir í fjölskyldunni meina að á moldargólfinu hafi allir vanist að vera í skóm og haldið þeim sið síðan hversu flott og bónuð sem gólfin eru! Ungu hjónin tóku snarlega til hendi, löguðu húsið, keyptu og byggðu við. Tóta fór að vinna, lagði símstöðinni lið um tíma sem og vann einnig í mjólkurstöðinni. Hún hlúði að börnum í leikskóla og var líka dagmamma. Í Búðardal var fjölskyldan til 1983 þegar Hveragerði kallaði.

Eigindir og hæfni

Þó Tóta byggi lengstum langt utan KR hverfis Vesturbæjarins var hún þó á aldrei á útivelli í samskitpum. Hún var alls staðar á heimavelli þar sem hún bjó því hún var félagslynd og hæf í samskiptum. Hún beitti sér gjarnan í samfélagi sínu. Hún hafði ákveðnar skoðanir í stjórnmálum, hvað heyrði til framfara, hvað væri börnum best, hvernig þyrfti að skipa málum svo fólki liði vel. Í Búðardal tók Tóta þátt í mannlífinu með fjölbreytilegum hætti og var meðal annars í leikfélaginu. Í Hveragerði vann hún fyrst á pósthúsinu en for síðan að hlúa að börnum. Hún vann í leikskólanum Undralandi og síðan var hún stuðningsfulltrúi í grunnskólanum í Hveragerði og naut vinnu sinnar svo mjög að hún lagði á sig að fara í Fjölbraut á Selfossi til að læra greinar sem kæmu henni að gagni við kennsluna. Tóta tók þátt í pólitíkinni og henni voru falin trúnaðarstörf í þágu Sjálfstæðisflokksins. Helstu hugðarefni Tótu lutu að þörfum barnanna. Hún var skýrmælt um þeirra hag og reiðubúin að leggja mikið á sig í þeirra þágu, hvort sem það var að standa að leikfangaátaki eða hlúa að lúðrasveitinni. Tóta var virk í foreldrafélögum og beitti sér þar sem hún taldi að hún gæti orðið að liði. Hún var vinmörg og lífsglöð og var alls staðar þar sem hún fór gleðigjafi.

Tóta bjó fjölskyldu sinni gæfulegt umhverfi. Hún hafði mikið umburðarlyndi gagnvart leikja- og hreyfiþörf barna, sinna eigin og annarra. Hún skildi að börn þyrftu bolta en vildi síður að gluggarúður væru brotnar reglulega, hvort sem það var nú að innan frá eða utan. Það er skiljanlegt! Og svo átti hún leikföng sem öll heimsins börn höfðu gaman af og hún gat dregið stóran kassa með legókubbum undan rúmi eða galdrað fram púsl, leiki, spil eða gestaþrautir sem heilluðu. Alltaf gerði Tóta ráð fyrir börnum, leikþörf þeirra og leikgetu. Og það var fjör þar sem Tóta var.

Í Hveragerði bjó fjölskyldan til 1990 þegar Kristján fór að kenna tónlist í Mýrdal. Þau Tóta fluttu austur, fyrst í Sólheimatungu og síðan í Vík. Tóta hélt sér við unga fólkið og fór að vinna í leikskólanum í Vík. Börnin hennar flugu úr hreiðrinu og lífið einfaldaðist um tíma. En svo dundu áföllin yfir eitt af öðru.

Tóta missti bæði mann og heilsuna. Kristján og hún skildu og hún greindist með hvítblæði árið 1995. Á blóðkrabbanum vann hún sigur á með hjálp systur sinnar Guðbjargar, sem gaf henni það sem hún þurfti til endurnýjunar blóðs. Oft hafði Tóta hlaupið á eftir Göggu í bernsku og viljað njóta allra félagsgæða hennar og athygli. Og svo gaf Gagga henni lífsmátt. Þær fóru til Svíþjóðar og sátu svo við skiljurnar til að Tóta næði bata. Það tókst og Tóta á Guðbjörgu og manni hennar mikið að þakka fyrir aðstoð og lífgjöf. Vert er að þakka á þessari stundu fórnfýsi og óhvikulan stuðning. Þá skal minnt á að sr. Haraldur Kristjánsson í Vík fór með Tótu til að veita henni stuðning og lagði á sig erfiði umfram allar skyldur. Svo kom Tóta heim til að jafna sig, fór austur í Vík. Hún náði ekki heilsu til að halda fullum dampi í leikskólanum. Árið 2001 flutti hún út í Hveragerði og bjó þar uns hún fluttist í hús Sjálfsbjargar í Hátúni 12 árið 2008. Á stuttum tíma varð Tóta fyrir fjölþættu áfalli. Hún náði í kjölfar þess aldrei fullri heilsu. Blæðingar og lyf veikluðu einnig og heilsu Tótu hrakaði. Hún lést 22. ágúst.

Ég hef verið beðinn að bera þessum söfnuði kveðjur frá: Sunnevu Sirrý Ólafsdóttur og fjölskyldu í Englandi, Hannesi Þór Sigurðssyni og fjölskyldu í Danmörk og Einari Vigni í Noregi.

Nú eru skil orðin og hvernig á að gera upp líf og leið? Gleðistundirnar hafa margar verið stórkostlegar, margar sendingarnar flottar, en svo varð margt erfitt. Og liðið hennar Tótu, fólkið hennar hefur staðið saman öll sem eitt. Og hvenær er flautað til loka? Þá er komið að því hvernig skipulagið er. Þau, sem vilja bara vera í einfalda boltanum heyra bara flautið í lok seinni hálfleiks. En hin sem hafa trú á að lífið sé stórt en ekki smátt – hafa heyrt að sagan um Job endaði vel. Og hvernig var aftur sagan um Jesú? Ekki endaði hún í gröf heldur í lífi og gleði hinum megin við deauða. Og það er boðskapurinn, sem Tóta innrætti börnum sínum og kenndi þeim að reikna með, að lífið er stórt og gott, mikið og framhald, þrátt fyrir erfiðleika og áföll. Og það er í því samhengi, sem við megum vita að það verður flautað til framhalds í eilífð himinsins. Og hvað kemur út úr þeim leik er aðalatriðið. Þeim leik lýkur með að allir eru bestir og allir fá að vera með í því liði sem lyftir bikarnum. Valitorbikarinn er góður og meistaratitlarnir líka, bestir eru þessir himnesku, guðlegu ofurbikarar sem gefa hamingju. Þeir eru vegna lífsins.

Tóta hefur lokið sínu. Hún kennir ekki lengur að klappa fyrir KR, dregur ekki fram spil og kubba og skipuleggur ekki söfnun eða átak eða sýnir snilldartakta í þágu barna. Enginn hlátur lengur. Hún er farin inn í himin Guðs. Og þú mátt leyfa henni að fara en leyfa minningunni að lifa í hjarta þér um staðfestu hennar, gleði, elskusemi og umhyggju. Þú mátt leyfa því öllu að verða þér til að eflast í lífi en líka trúa, að Tótu líði vel í hinum himneska leik, þar sem öll ná þroska, allir eru glaðir og allt er verulega gott og skemmtilegt.

Útför frá Neskirkju 30. ágúst 2011.  Bálför, jarðsett í Fossvogskirkjugarði.

Útfararræður

Sigrún Inga Magnúsdóttir – minningarorð

Tókstu eftir að það er engin mynd af Sigrúnu Ingu Magnúsdóttur á sálmaskránni? Bara kross – fallegur gylltur kross. Frænkuhópurinn sat í vikunni og talaði um Sigrúnu, líf hennar, ræddi um útförina og líka um sálmaskrána. Þær veltu vöngum yfir hvaða mynd ætti að setja á forsíðuna. Og eftir nokkrar umræður ákváðu þær að setja enga, heldur aðeins krossmarkið. Ábendingin kom frá einni, að þá gætu allir í kirkjunni kallað fram í hugann eigin mynd af Sigrúnu.

Hvernig minnist þú hennar? Eru það fallegu og íhugulu augun hennar, sem þú manst? Er það fína hárgreiðslan? Getur þú samþykkt að hún var alltaf snyrtilega og fallega klædd, flott Reykjavíkurdama? Eða koma fyrst í huga þinn eigindir eða það sem hún gerði þér til góðs? Minnistu þess hve Sigrún var á þönum við að þjóna þér til að þú fengir örugglega nóg – hvort sem það var nú kaffi, kökur, myndakex, cherioos, bland í poka, nú eða appelsín og snakk með andrésblöðunum!

Staldraðu við og leyfðu huganum að fara til baka, vitjaðu þinna eigin tilfinninga, þinna eigin mynda og leyfðu þeim að vinna djúpvinnu í sálinni þér til eflingar.

Myndirnar

Myndir eru merkilegar. Menningin er sneisafull af myndum sem túka, móta, hafa áhrif og skilgreina líf og fólk. Biblían er myndarík. Í fyrsta kafla þeirrar merkustu bókar veraldar segir: “Og Guð skapaði manninn eftir sinni mynd. Hann skapaði hann eftir Guðs mynd.” Mennirnir eru því í mynd Guðs – og sú mynd er ekki eins og afsteypa, heldur varðar það sem er mikilvægara en útlit – varðar dýpt og anda en ekki ásjónu. Að menn séu ímyndir Guðs, tenglar hins guðlega, kemur síðan fram í biblíuefninu. Að menn stóðu sig ekki, fóru villur vega, var túlkað sem skemmd þeirrar myndar Guðs, sem menn væru kallaðir til að vera.

Harmsaga manna, það sem kallast líka synd á máli trúarinnar, var myndbrot og saurgun þeirrar fegurðar, sem Skaparinn hafði gert af smekkvísri visku. Þessi myndaspuni verður áleitin þegar við hugsum um hvern mann sem listaverk, stórbrotið djásn sem fagurkerinn Guð hefur gert til að gæða veröldina fegurð, gleði og lífi. Þegar áföll hafa orðið í veröldinni er þetta listagallerí heimsins flekkað og saurgað. Inn í þá veröld kom síðan hinn hreini og fallegi Jesús Kristur, sem stókostleg ímynd og fegurð, Guð í heimi. Þess vegna töluðu höfundar Nýja testamenntisins um að Jesús Kristur hafi fullkomnað myndina, sem menn voru skapaðir í. Jesús hafi ekki flekkað neitt heldur endurspeglað alla himneskuna með þeim hætti sem honum var ætlað. Því segir postulinn:  “…dýrð Guðs endurspeglast í Kristi og andi hans lætur okkur umbreytast eftir þeirri sömu mynd til enn meiri dýrðar” (2. Kor. 3:18). Og sami postuli, Páll, segir um Jesú líka: “Hann var í Guðs mynd. En hann fór ekki með það sem feng sinn að vera Guði líkur.” (Fil. 2.6.) Og það er síðan verkefni allra manna, hvort sem þeir trúa eða ekki, hvort sem þeir sækja kirkju eða ekki, hvort sem þeir eru konur eða karlar, eldri eða yngri, frá Vestmannaeyjum eða Japan að meta og virða sjálf sig sem dýrmæti, mynd Guðs, lifa þannig að lífinu sé vel lifað og í samræmi við fegurð og verkefni Guðsmyndarinnar, lífsins og veraldarinnar. Við erum kölluð til að vera falleg mynd Guðs í veröldinni.

Hver er mynd þín af Sigrúnu Ingu Magnúsdóttir? Og hver er þín eigin mynd? Ertu sáttur eða sátt við myndina, sem þú hefur af þér? Er það í samræmi við hvernig þú gætir lifað vel og með visku og fegurð? Myndin af Sigrúnu kallar á að þú hugsir um þína eigin mynd. Þín mynd á að vera góð bæði gagnvart þér og Guði.

Upphaf og fjölskylda

Sigrún Inga Magnúsdóttir fæddist á Jaðri í Vestmannaeyjum 28. febrúar árið 1916. Foreldrar hennar voru hjónin Kristjana Þórey Jóhannsdóttir og Magnús Hjörleifsson. Sigrún var elst þriggja systkina. Kristinn Hjörleifur fæddist liðlega tveimur árum á eftir Sigrúnu og Magnea Dóra vær tæpum fjórum árum yngri en eldri systirin.

Fjölskyldulífið var hamingjuríkt og foreldrarnir dugmikið mannkostafólk. Magnús sótti sjó og Sigrún litla stóð við gluggann heima til að bíða eftir að pabbi kæmi úr róðrum. Hún mundi alla tíð þessa hræðilegu marsdaga árið 1920 þegar pabbi kom ekki til baka. Magnús fórst, Sigrún beið, mamma hennar var ófrísk að Magneu Dóru og áfallið var þungt. Kannski var Sigrún og þau systkini alla ævi að bíða eftir pabba? Á þessum árum var ekki unnið með sorg og sorgarviðbrögð og missirinn settist því að í sálardjúpum. Þau voru öll á jaðri lífsins í margvíslegum skilningi.

Næsti áratugur og raunar áratugir urðu baráttu- og átakatími þessar litlu fjölskyldu við að lifa –  fyrst að lifa af og síðan að lifa til þroska og góðs. Eftir dauða Magnúsar var fjölskyldan í Eyjum en flutti, skömmu eftir að Sigrún var fermd í Sandgerði þar sem þau áttu ættingja og frændgarð. Kristjana fór víða til vinnu og var m.a. ráðskona á Suðurlandi. Stundum var Sigrún með henni og stundum var hún send í vist fjarri sínu fólki. Þetta var því flókinn tími, sem reyndi á móður og börn. Eftir að skóla lauk fór Sigrún að vinna og var alla tíð dugnaðarforkur. Hún var ráðskona um tíma og var líka á síld í Djúpuvík og norður á Sigló, sem var auðvitað heilmikil reynsla.

Vinnuþrenna

Í lok fjórða áratugarins flutti fjölskyldan í bæinn og fékk inni hjá frændfólki í Bergstaðastræti. Kristinn byrjaði stýrimannanám en Kristjana og Sigrún fóru að vinna á saumastofunni Últímu. Sigrún handlék falleg efni, lærði að meta gæði, saumaði flott hnappagöt, efldist sem fagurkeri og hafði áhuga á fegurð lífsins alla tíð síðan. Skömmu fyrir andlát sitt gat hún enn dáðst að fallegum fötum og hafði orð á.

Þær mægður voru í þjónustu Últímu saman, en síðan færði Sigrún sig yfir í prentsmiðjuna Odda og vann við bókagerð, stóð í áratugi 12 tíma vaktir, saumaði bækur, batt inn, vakti yfir að allt væri vandað og gott sem frá Odda kæmi, hvort sem það var nú á íslensku eða færeysku. Sigrún hætti í Odda 67 ára gömul og vildi ekki lengur vinna svo langan vinnudag og annað var ekki í boði í þann tíð.

Þar á eftir vann hún um tíma hjá Sláturfélagi Suðurlands. Vinnuferill Sigrúnar er sem spegilmynd íslenskrar sögu – föt, bækur, matur. Þetta er mikilvæg og miðlæg þrenna menningar Íslendinga.

Stiklur

Sigrún eignaðist hvorki börn né maka. En hún var aldrei einstæðingur í lífinu, sem ég sá best síðustu æviár hennar á Skjóli. Þá kom hennar fólk – ekki síst frænkur hennar – til hennar til að njóta samvista með henni og efla gæði hennar. Þökk sé ykkur. Sigrún var alla tíð afar næm á fólk og lagði sig eftir að fylgjast með líðan, átökum og sigrum fólks. Hún var einstaklega barngóð og hafði í sér hina fágætu gáfu nándar. Henni var hægt að treysta fyrir börnum og þegar hún tók að sér að passa var barninu ekki parkerað fyrir framan sjónvarpsskjá, heldur átti Sigrún allan þann tíma, sem barnið þarfnaðist og gaf þar með af sér ómælda blessun – þetta sem börn meta og muna.

Sigrúnu var gefið óvenju traust minni og skarpskygni. Hún mundi allt það sem hún vildi muna, en hafði ekki á orði það sem var þungbært og sorglegt. Hún var umtalsfróm, talaði vel um, lagði gott til, lyfti hinu góða og hreifst af hinu fallega. Sigrún breiddi út faðminn gagnvart öllum, sem vildu henni vel og hún átti orðastað við. Henni var í mun að efla líf og gæði annarra. Hún hugði að þörfum fólksins síns og rétti hjálparhönd.

Það var merkilegt að verða vitni að hvernig starfsfólk Skjóls vildi kveðja Sigrúnu þegar komið var að leiðarlokum. Það kvaddi hana ekki sem sjúkling, heldur sem náin vin. Og þá vitnaðist að Sigrún fylgdist grannt með fjölskylduhögum starfsfólks, var þeim sumum jafnvel sem ráðgefandi mamma og sálfræðingur, þekkti nöfn maka og barna og hafði geymt í hjarta og huga áhuga og umhyggju gagnvart öllu þessu fólki.

Sigrún var ekki aðeins bókhneigð, heldur líka Danahneigð. Og það var ekki bara Familie Journal og tískublöðin sem hún las, heldur var hún afar vel að sér í kóngahúsum Danaveldis. Það var skemmtilegt að geta sagt henni frá sumarhöll Margrétar Þórhildar sem fjölskylda mín sá í Árósum fyrir liðlega ári. Og Sigrún fyldist eins vel með fjölskyldugleði og fjölskylduraunum í Amalienborg sem sinni eigin fjölskyldu. Það sem hún hafði fest hug við það stóð og hún var ekkert hvikul í sínum málum.

Myndir og bækur

Flestir ættingjar Sigrúnar, sem komnir eru til manns, vita að hún var kortasérfræðingur og kortaconnoisseur. Þegar komið var að afmæli, viðburði eða jólum var Sigrún tilbúin með sérvalið kort til að gefa. Hún vandaði valið handa hverjum og einum og vildi að kortin yrðu til upplifunar og miðlaði einhverju hvort sem það var nú myndefni, glimmer eða stíll. Sigrún hafði fullkomið yfirlit yfir kortasölur og hvað var í boði og allt var vendilega valið og áritað.

Og þekkingin á prentgripum var söm. Hún miðlaði bókum til frændfólksins. Sigrún var ljóðelsk bókmenntakona og vildi gjarnan deila fegurðinni með öðrum. Svo kom hún með bókmenntir heimsins, líka færeyskar, inn á heimili síns fólks. Þannig miðlaði hún menningunni áfram. Fólkið hennar minnist þess þegar Sigrún og Kristjana amma komu í Sandgerði. Þær voru með brúna tösku, sem geymdi gull og djásn veraldar, stórkostlega pakka og falleg kort. Þær urðu því boðberar eða englar  Reykjavíkurmenningar og heimsmenningar.

Búsetustaðir

Sigrún var Reykjavíkurdaman. Hún naut borgarinnar, hafði gaman af bíóferðum, leikhúsi, fylgdist vel með búðum og verslun, fyrirtækjum og borgarþróun. Hún hafði gaman af að bjóða ungum ástvinum sínum í menningarhús og skemmtigarða borgarinnar.

Eftir veru á Bergstaðastræti fluttu þær mægður á Leifsgötu og síðan á Smiðjustíg. Síðan fóru þær í Mávahlíð. Nokkrum árum eftir að Kristjana lést keypti Sigrún síðan íbúð í Teigaseli, fór svo í Bláhamra þar sem hún bjó í áratug eða þar til hún fór á Skjól. Hún átti ekki von á mörgum árum þar en var þó á Skjóli í nær áratug. Þar lést Sigrún Inga Magnúsdóttir 13. október síðastliðinn. Hún verður jarðsett síðar í fjölskyldgrafreitnum í Fossvogskirkjugarði.

Myndin í lífinu

Hver er myndin af lífinu? Sigrún tók myndir og þó engin sé myndin á sálmaskránni verða margar myndir til sýnis í safnaðarheimilinu á eftir og meira segja myndaalbúm Sigrúnar verða þar. Hún var líka ljómandi ljósmyndari! Og myndin af henni sjálfri: Mynd Sigrúnar er falleg engilsmynd. En hún geymdi líka í sínum huga myndina af þér. Hún fylgdist vel með þér, þínu fólki, blessaði þig í huganum, ól önn fyrir þér og fylgdist vel með. Hún var fulltrúi Guðs í mannheimum.

Þegar við kveðjum góða konu höfum við tækifæri til að staldra við og þakka, en líka  spyrja spurninga um eigið líf, okkar eigin mynd. Guðsmynd þín er ekki ásjóna, hvernig þú vilt að lúkkið sé í lífinu. Guðsmynd þín verður aldrei sett í myndaalbúm Guðsmynd er lifuð. Þú ert meira en það sem aðrir sjá. Þú ert það, sem þú gerir úr guðsmynd þinni. Þér eru gefnar gjafir til að fara vel með í þína þágu, en líka annarra. Þínar gáfur eru til fyrir fólk, veröld – og fyrir Guð.

Hvernig viltu lifa? Lærðu af Sigrúnu að lifa vel, efla aðra, brosa við börnum, tala vel um fólk, lifa með reisn, láta ekki harma og afbrot eyðileggja þig. Lærðu að lifa hvern dag í þakklæti og gleði, lærðu að láta ekki sorgir eða áföll gærdagsins skemma þig. Þú ert falleg mynd, sem Guð hefur skapað, þú ert dýrmæti sem ekkert kemur í staðinn fyrir. Sigrún var það dýrmætasta, sem Guð átti og þú ert það dýrmætasta sem Guðs sér og elskar.

Í gær hitti ég hér frammi í safnaðarheimilinu hjúkrunarfræðing á Skjóli. Hún var á námskeiði í Neskirkju. Við fórum að tala saman og hún sagði mér, að þær Sigrún hefður verið vinkonur. “Það var svo gaman að tala við hana og hún var húmoristi. Hún ætlaði að hitta mig síðar – í himnaríki!” sagði þessi kona um vinkonu sína og bætti svo við: “Hún var alveg tilbúin að fara.” Sigrún var alveg tilbúin, gat rætt um dauðann og för sína og hún tók sjálf ákvörðun um að lengja ekki frekar það sem lokið var. Hún hafði horft út um Jaðargluggan heima í Vestmannaeyjum og skyngst um eftir pabba, sem aldrei kom. Hún hafði séð á eftir mömmu sinni, systur, systurdóttur, bróður og bróðurdætrum, öllu þessu fólki sem hún elskaði. Og nú var hún á leið til þeirra, þar sem allt er gott, engin neyð er til, engin kvöl og engin tár, aðeins elska, gleði, samsemd, hrein viska, himneskt kóngsríki fyrir okkur, fyrir gott líf. Þar á Sigrún heima nú – og nú þarftu að uppfæra og lagfæra myndina af Sigrúnu á himnum – á þeim himneska Jaðri. Það er falleg mynd, ekki aðeins flottasta kortamynd veraldar heldur raunmynd úr Guðsríki.  Og hvernig viltu að myndin þín verði? Farðu vel með lífið og lifðu til eilífðar eins og Sigrún. Guð geymi Sigrúnu Ingu Magnúsdóttur og Guð geymi þig.

Minningarorð í útför Sigrúnar Ingu Magnúsdóttur, Neskirkju 22. október, 2010.

Útfararræður

Jón Samsonarson 1931-2010 – Minningarorð

Englar, Freyjur, Bokki í brunni, land míns föður, Jónar, nunnur, mágar og faðir minn! Það er sérstæð efnisflétta sem við höfum þegar notið í þessari athöfn: Ólíkt efni, söngur um bláan straum, auglit sem vakir og svo kveðskapur um flug til himintungla og för inn í himinn. Þessir textar minna á ríkulegan orðageim, sem Jón Samsonarson bjó í og naut á vinnustofu eða með fólkinu sínu. Maðurinn fæðist nakinn í heiminn og verður ekki að manni nema í gagnlegum spjörum menningar. Jón sat löngum við þá menningarlegu tóvinnu að greiða vel úr svo að börn framtíðar nytu sér til skjóls og manndóms. Nú eru skil. Við kveðjum æðrulausan, þolgóðan öðling, Jón Samsonarson, rifjum upp atvik, tengingar við eigið líf, vinnustað hans, áföll, fræði, fjölskyldu, samferðamenn og velgjörðarmenn. Blessum minningu hans og spyrjum gjarnan um eigin hamingjuleiðir.

Fyrir hverja eru minningarorð í kirkju? Ekki fyrir englana og ekki þarfnast Guð ræðu prests eða annars manns fyrir handritahvelfingu himinsins. Ekki verður líkræða til að staðfesta gildi hins látna – heldur er hún fyrir lífið, fyrir þig og nesti til þinnar lífsferðar – fararblessun.

Uppruni

Jón Marínó Samsonarson fæddist um miðjan vetur á Bugðustöðu í Hörðudal árið 1931. Foreldrar hans voru Margrét Kristjánsdóttir og Samson Jónsson. Hann var yngstur í systkinahópnum. Eldri voru Þórunn Laufey, Kristján, Fanney og Árni, sem öll eru látin og Árni dó í bernsku, sama ár og Jón fæddist. Kolbeinn, fóstbróðir þeirra systkina, fæddist 1944. Ómar, sonur Laufeyjar, hefur reynst frændfólki sínu vel og er honum þakkað.

Mótun

Jón ólst upp við sveitastörf, mótaðist af sveitamenningu, gildum hennar og viðmiðum en ekki höftum. Í honum bjó menntaþrá og Svartar fjaðrir Davíðs Stefánssonar urðu til að menntavonir hans náðu flugi, hann stæltist og ákvað sókn til náms. Jón fór suður og lauk grunnskólanámi í Reykjavík. Svo tók við Menntaskólinn í Reykjavík og hann lauk stúdentsprófi árið 1953.

MR-ingar þekkja Selið og Jón fór í skólaferð þangað og þar var líka Helga Jóhannsdóttir. Þau áttu skap saman, töluðu greitt, nutu samvistanna og elskan óx. Svo keyrði faðir Helgu þau niður í bæ 31. desember 1953 og þau voru gefin saman í hjónaband. Þá var Heiðbrá í gerðinni og Helga komin þrjá mánuði á leið. Hjúskapur þeirra lánaðist vel og Helga varð hans frú Fortuna, lánið í lífi Jóns.

Þau áttu sitt fyrsta heimili á Tjarnargötunni. Jóhann Sæmundsson, tengdafaðir hans, kenndi sér meins og trúði Jóni fryer, að hann væri sjúkur og til dauða. Þeir réðust í að byggja á Melhaga 11 til að stórfjölskyldan gæti búið saman í stóru fjölskylduhúsi. Þar bjuggu síðan í nánu sambýli fólk á öllum aldri og konurnar voru í miklum meirihluta. Heimilislífið var fjörlegt á þessu stórbýli og Jón Samsonarson var aðalkarlinn í húsinu og axlaði ágætlega þá ábyrgð að veita festu og skipan, sem tengdafaðir hans hafði falið honum áður en hann lést.

Dæturnar

Í samræmi við kynjahallann í húsinu eignuðust Jón og Helga fjórar dætur og eiginlega í fyrri og seinni hálfleik.

Elst er Heiðbrá, stærðfræði-hagfræðingur. Maður hennar er Einar Baldvin Baldursson. Börn þeirra eru Soffía og Baldvin. Fjölskyldan býr í Árósum.

Næstelst systranna er Svala, myndmenntakennari. Dóttir hennar er Helga Jónsdóttir.

Þiðja er Hildur Eir, löggiltur endurskoðandi í Madrid, gift José Enrique Gómez-Gil Mira. Börn þeirra eru Jón og Rósa.

Yngst systranna er Sigrún Drífa, gæðastjóri, og maður hennar er Árni Sören Ægisson. Börn þeirra eru Íris Eir, Sóley Margrét og Eiður Ingi.

Námsár

Jón stundaði nám í íslenskum fræðum við Háskóla Íslands, var afburðanemandi og lauk námi árið 1960 og fékk ágætiseinkun, sem sætti tíðundum. Meistaraprófsritgerð fjallaði um sr. Bjarna Gissurarson í Þingmúla. Það rímaði vel við störf hans síðar í Stofnun Árna Magnússonar, að hann skilaði ritgerð sinni fagurlega handritaðri en ekki bara vélritaðri. Menningarsjóður gaf svo út árið 1960 bókina Sólarsýn, sem er byggð á ritgerð Jóns og dregur fram hið bjarta, skemmtilega og gleðilega í menningu sautjándu aldar.

Þau Jón og Helga fóru síðan utan til Kaupmannahafnar til náms. Jón var undir vængbarði Jóns Helgasonar og varð sendikennari. Helga gekkst við tónlistarhneigð sinni og hóf nám í tónlistarfræðum. Kaupmannahafnarárin urðu ríkulegur og góður tími. Allt gekk þeim í hag, lifið á Händelsvej var gott, steplurnar voru efniskonur. A þessum árum voru stelpurnar tvær, Heiðbrá og Svala og fjölskyldumynstrið allt annað en síðar varð. Þetta var góður og yndislegur tími samrýmdrar fjölskyldu. Dæturnar eignuðust dönskumælandi vini. Húsakynnin voru lítil, en lífið var þeim öllum gjöfult og lærdómsríkt.

Jón Helgason felldi þann úrskurð, að þegar nafni hans hélt einhverju fram, þyrfti hann ekki að efast um að rétt væri. Úr stórum hópi glæsifræðimanna var Jón nákvæmastur og því gat nafni hans Helgason treyst. Sú eigind einkenndi fræðimennsku hans og líf. Þegar Jón Samsonarson uppgötvaði eina stafsetningarvillu í bók, sem hann gaf út síðar varð honum að orði: “Þetta er ónýt bók.” Á Hafnarárunum gekk Jón frá riti um kvæði og dansleiki í tveimur bindum, og treysta má því sem þar er skrifað og engum sögum fer af stafsetningarvillum.

Samfélagið Árnastofnun

Handritastofnun varð til með lögum árið 1962 og fékk seinna nafnið Stofnun Árna Magnússonar. Fyrstu árin voru fastir starfsmenn aðeins þrír. Árið 1968 kom Jón Samsonarson frá Danmörk og gekk til liðs við stofnunina. Samfélag fræðinganna var ljómandi, glatt á hjalla, mikill metnaður í vísindunum og tímarnir spennandi, handritin á leið heim, ekki aðeins “Vær so god – Flatöbogen” heldur fjársjóðir til að rannsaka og sýna.

Jón Samsonarson var miðvörður í landsliði íslenskra fræða og naut sín. Sérsvið hans voru saga og bókmenntir tímans eftir siðbreytingu. Í samráði við Jónas Kristjánsson hóf hann rannsóknir og útgáfu kjarnaveka í bókmenntasögu þessa tíma. Jón vissi vel af fræðaeyðum og vildi að skipulega yrði gengið til verka og undirstaðan yrði réttleg fundin. Jöfur stóð að baki og verklagið var gæfulegt. Margir hafa síðan notið grunnvinnu Jóns. Hann átti í sér kyrru, einbeitni og æsingalausa dómgreind, sem var þörf til mótunar gjöfulla verkferla. Hann var ósínkur á tíma í þágu fræða og fólks. Jón var góður kennari, miðlaði ekki aðeins fræðum, handritasýn og samanburði, heldur kenndi nemum sínum einnig vinnubrögð agaðra útgáfufræða.

Klaustralif

Stofnun Árna Magnússonar hefur verið sérstæður heimur og minnir um sumt á klaustur. Dyr voru læstar, allir áttu sinn stað og ramma. Vissulega var engin tíðagerð en hrynjandi árs og daga var í skorðum, kaffið á ákveðnum tímum og starfsmenn áttu sér sitt communio. Í þessum heimi voru líka englar, handrit, tíma- og söguþykkni, hefðir, reglur, ritúöl og skýr hlutverk. Kannski var ekki bænagerð en unnið að kraftaverkum samt. Í þessu fyrimyndarklaustri var einlífið möguleiki en ekki skylda, bænir leyfðar en ekki boðnar. Árnastofnun var samfélag, sem iðkaði margt það besta í klaustrum en sneiddi hjá mörgu því versta.

Svo þegar áföll dundu yfir kom í ljós að félaganna, bræðranna, var vel og dyggilega gætt. Þess naut Jón Samsonarson eftir heilablóðfall árið 1984. Samfélag stofnunarinnar fangaði hann vel og studdi. Þið vinir og samstarfsmenn megið vita að verk ykkar og afstaða er bæði metin og virt. Þökk sé ykkur, þökk sé stjórn, ábótum og jöfrum Árnastofnunar. Þetta er gott og gjöfult klaustur og góð regla sem ástæða er til að styðja – Íslandi, fræðum, tungu og menningu til góðs.

Prívatlífið

Fyrir utan fræðamúrana átti Jón Samsonarson ríkulegt líf. Kvennahúsið á Melhaga 11 var gott. Tuttugu ár voru milli elstu og yngstu dætranna og því strekktist vel á barnatíma fjölskyldunnar. Og lífríki heimilisins varð bara fjölbreytilegra og Jón aðlagðist mismunandi kröfum og dætur hans og kona voru umburðarlyndar við hann. Það eru ekki margar nútímakonur, sem hafa notið glæsilegrar bókmenntakennslu á gönguferð í og úr leikskóla eða fengið hraðferð í Njálu ef gönguferðin varð löng.

Helga var þjóðlagafræðingur og var frumkvöðull í að taka upp söng og kveðskap. Þau Jón ferðuðust um Ísland og hittu fólk, sem dætrum þeirra þótti sumt skrítið, en foreldrar þeirra mátu að verðleikum, tóku upp kveðskaparefni þess og söng. Þetta upptökusafn, mikið djásnasafn, er síðan varðveitt og fræðimönnum aðgengilegt.

Þau hjón voru líka ferðagarpar, gengu á fjöll og yfir jökla. Dætur þeirra nutu þessa og fjölskyldan bjó í tjöldum jafnvel í margar vikur í senn – í Skaftafelli, í Þórsmörk og víðar. Bílleysi var engin fyrirstaða, stutt var á BSÍ og svo var haldið á vit ævintýra og allir gátu notið sín, þau eldri í göngum og þau yngri að leikjum við tjald. Jóni þótti það nánast manndómsmerki að stunda útivist og vildi að barnabörn hans lærðu að ganga á íslensk fjöll.

Öllum var hann elskulegur og umhyggja hans átti sér fá takmörk. Ef ráðalaus róni varð í vegi hans lagði hann Kristslega lykkju á leið sína til að aðstoða hann í hús og skjól.

Þau Jón og Helga voru samstiga í þjóðmálum, vildu her úr landi og oft gengu þau sunnan úr Keflavík til að hóa hernum burt úr engi íslenskrar menningar. Þau höfðu erindi sem erfiði, þó síðar yrði. Helga lagði málefnum jafnréttis og kvenfrelsis lið og Jón stóð við bak – eða gekk við hlið hennar – bæði í orði og lífi.

Jón ólst upp meðal vísugerðarmanna. Hann naut þeirrar mótunar ekki aðeins í störfum heldur hafði gaman af að vera með kvæðamönnum og fór í ferðir með þeim.

Vandaður, góður maður

Jón Samsonarson var heilsteyptur maður, vandaður, frómur, hógvær, ljúfur og agaður. Hann var maður traustsins, orðvar og umtalsfrómur. Hann tamdi sér reglu og skóp festu í lífi síns fólks. Glaðlyndur og eftirlátur, gjöfull og félagslyndur, veitull og virðingarverður. Jón var staðfastur og líka á raunastundum var hann æðrulaus um sín mál og sinna – gerði það sem í hans valdi stóð og virti mörk sín og annarra.

Nú er þessi bókfróði fræðaþulur farinn. Nú hefur hans lífsbók verið lokað. Ég mun ekki túlka hana frekar, í þeim fræðum eru aðrir mér fremri og nákvæmari, bæði þessa heims og annars. En eftir hann liggja verk, orð, blöð, ævistarf og svo lifandi fólk.

Jón Samsonarson helgaði sig lífi bóka, handrita, menningar og fræða. Kristnin vefst inn í þá veröld með ýmsum hætti og með ýmsu móti. Kristnin er bókarátrúnaður og því varð íslensk menning orðrík og bókrík. Orðið biblia þýðir einfaldlega bækur. Í því bókasafni er rætt um mikilvægi þess að rita niður það sem máli skiptir og um bækur. Þar er talað um lífsins bók og bók sannleika. Esekíel spámaður borðaði meira að segja bók! Jesús Kristur las upp úr bók til að tjá fólki hver hann væri og til hvers hann lifði. Jóhannes guðspjallamaður byrjaði með orð til að tjá veruleika lífsins, forsendur þess og tilgang. Orð voru við upphaf veraldar. Hebrear álitu Guð vera skáld lífsins, höfund allrar hugsunar og þar með veraldar.

Lífi Jóns er nú lokið og samkvæmt Biblíunni er þar með nýtt upphaf og sólarsýn. Við megum velja sjónarhól og túlkun og mér hugnast að sjá Jón Samsonarson fyrir mér í stórkoslegri handritahvelfingu og með aðgang að handritunum – sem alltaf vantaði í heimi tímans. Danshópur er nærri og sýnir honum hvernig vikivakar voru dansaðir á fyrri öldum, og svo eru öll mál kveðskapar leyst og allir eru glaðir í þessu himneska kvæðamannafélagi. Já, og Árnastofnun himinsins er bara til í hátíðaútgáfu. Þetta er sólarsýn, kristnin er átrúnaður hins bjarta og vonarríka. Guð kannast við heiminn vel krossaðan, veröld okkar er helguð og því góð.

Á miðvikudaginn stóðu hinar glæsilegu dætur Jóns við höfðagafl kistu föður þeirra. Tvær föðmuðust, svo komu hinar tvær og föðumuðu þær sem fyrir voru – í faðmlaginu mynduðu þær kross. Átta hendur vöfðust saman og þær mynduðu elskuskúlptúr, sem var fegurrri en nokkur skúlptúristi hefði getað meitlað. Þær voru að kveðja föður, en líka líf foreldra. Líf þeirra hefur ofist saman og þær eru næsti liður í keðju kynslóða. Þeirra er að ganga hamingjuleið, leið lífsins, til elskuauka fólks. Þær mynduðu kross – börn hafa um aldir verið krossuð á bak og brjóst. Kross er strikamerki himins og tjáir elsku og vernd. Þær njóta hennar.

Blessuð veri minning Jóns Samsonarsonar. Góður Guð geymi hann um alla eilífð – og vitji þín á þinni göngu, styrki og blessi.

Útfararræður

Eybjörg Sigurðardóttir – minningarorð

Við sátum í fallegu stofunni hennar Eybíar síðastliðinn mánudag, hugsuðum um uppvöxt og líf hennar, rifjuðum upp atvik úr lífi þeirra Geirs, hvað hún gerði, hvað gladdi hana og hvernig hún umvafði allt sitt fólk til hinstu stundar. Fallegar sögur voru sagðar og hlýja skein úr augum ástvina hennar. Svo þurfti að ákveða hvaða mynd skyldi sett á sálmaskrána. Þungbúin mynd af Eybí kom ekki til greina. Nei, myndin skyldi tjá hlýju hennar. Og brosið er fallegt sem blasir við okkur.

Hver er mynd þín af Eybí? Er það elskusemin, augun hennar eða hendurnar sem þú manst? Eru það fallegu fötin hennar? Koma fyrst í huga þinn eigindir eða það, sem hún gerði þér til góðs? Minnistu þess að hún kom með ömmutertu í boð eða spilaði við þig? Staldraðu við og leyfðu huganum að fara til baka, vitjaðu þinna eigin mynda og leyfðu þeim að vinna djúpvinnu í sálinni þér til eflingar.

Myndirnar

Myndir eru merkilegar. Menningin er sneisafull af myndum sem túka, móta, hafa áhrif og skilgreina líf og fólk. Biblían er myndarík. Í fyrsta kafla hennar segir: “Og Guð skapaði manninn eftir sinni mynd. Hann skapaði hann eftir Guðs mynd.” Við erum því öll í mynd Guðs – og sú mynd er ekki eins og afsteypa, heldur varðar það sem er mikilvægara en útlit – varðar sálargáfur, dýpt og anda en ekki ásjónu. Að menn séu ímyndir Guðs, tenglar hins guðlega, kemur síðan fram í biblíuefninu. Að menn stóðu sig ekki, fóru villur vega, var túlkað sem skemmd þeirrar myndar Guðs, sem menn væru kallaðir til að vera.

Þessi myndaspuni verður áleitinn þegar við hugsum um hvern mann sem listaverk, stórbrotið djásn sem fagurkerinn Guð hefur gert til að gæða veröldina fegurð, gleði og lífi. Þegar áföll hafa orðið í veröldinni er þetta listagallerí heimsins flekkað og saurgað. Inn í þá veröld kom síðan hinn hreini og fallegi Jesús Kristur, sem stókostleg ímynd og fegurð, Guð í heimi. Þess vegna töluðu höfundar Nýja testamentisins um að Jesús Kristur hafi fullkomnað myndina, sem menn voru skapaðir í. Og það er síðan verkefni allra manna, hvort sem þeir trúa eða ekki, hvort sem þeir sækja kirkju eða ekki, hvort sem þeir eru konur eða karlar, eldri eða yngri, að meta og virða sjálf sig sem dýrmæti, mynd Guðs, lifa þannig að lífinu sé vel lifað og í samræmi við fegurð og verkefni Guðsmyndarinnar, lífsins og veraldarinnar. Við erum kölluð til að vera falleg mynd Guðs í veröldinni.

Hver er mynd þín af Eybí? Og hver er þín eigin mynd? Ertu sáttur eða sátt við myndina, sem þú hefur af þér? Er það í samræmi við hvernig þú gætir lifað vel og með visku og fegurð? Myndin af Eybí kallar á að þú hugsir um þína eigin mynd bæði gagnvart þér og Guði.

Upphaf og fjölskylda

Guðrún Eybjörg Sigurðardóttir fæddist í Reykjavík 10. apríl árið 1926. Foreldrar hennar voru Sigurður Bjargmundsson og Valgerður Júlíana Guðmundsdóttir. Vegna veikinda móður Eybíar var henni nokkurra mánaða komið í fóstur til Lovísu Bjargmundsdóttur og Þorvaldar Egilssonar. Þau voru þá barnlaus og tóku kornabarnið í fangið með getu, ábyrgð og elskusemi. Lovísa, fósturmóðir Eybíar, og Sigurður, blóðfaðir hennar, voru systkin og fjölskyldurnar voru samþættuð stórfjölskylda svo hliðrun Eybíar varð henni skaðlaus. Sjö systkini Eybíar voru Friðþjófur, Gunnar, Björn Jóhann, Bjargmundur, Erna, Dagbjört og Erna Sigrún, sem öll eru látin. Fóstursystkini Eybjargar eru Guðríður Stefanía og Sigurður Egill og þau lifa bæði systur sína.

Eybí óx upp í vesturbænum og Brunnstígur var nafli alheims. Hún tiplaði niður í bæ í Miðbæjarskóla og fór svo í Kvennó og fór því í gegnum miðbæinn og rölti fram hjá þinghúsinu daglega meðan á heimsstyrjöldinni stóð. Kvennó var dýrlegur skóli, sem fröken Ragnheiður stjórnaði. Eybí þótti gaman og lærði vel og var greinilega góður ambassador síns skóla því bróðir hennar þráði fátt heitar en fá að feta í fóstpor hennar – en það var áður en karlaveldi og kvennaveldi fortíðar tóku að riðlast. Eybjörg lauk námi frá Kvennaskólanum árið 1944. Hún hélt góðu sambandi við margar vinkonur úr Kvennó alla tíð. Þegar skóla lauk fór fór Eybí að vinna á Morgnblaðinu, var þar á árunum 1944-52.

Geir og börnin 

Eiginmaður Eybjargar var Geir Jóhann Geirsson. Hún sá glæismennið fyrst í Kaupmannahöfn og það var vel við hæfi að það var niður við höfn. Eybí naut danskrar menningar löngum og í Danmörk átti hún eftir að vera með manni og börnum eitt sumar í Köge. Þau Geir hófu hjúskap í Sörlaskjóli og börnin fóru að koma í heiminn. Heimilið var sjómannsheimili og Eybí hætti að vinna úti og sinnti börnum og búi. Þau Geir og Eybí voru alla tíð samhent hjón og studdu og efldu hvort annað.

Fyrstur í barnaröðinni var Þorvaldur og hefur verið fóstri Kochkorn Min Sádu. Næstur var Geir Helgi sem lést fyrir tæpum þremur árum. Ekkja hans er Helga Guðjónsdóttir. Þau áttu fjögur börn og tvö barnabörn. Eftir að þeim Eybí höfðu fæðst tveir strákar komu svo tvær dætur, Lovísa og Valgerður. Lovísa á tvö börn og Valgerður á tvær dætur. Maður hennar er Viktor Arnar Ingólfsson. Dóttir Geirs af fyrra hjónabandi er Nína, sem er búsett í Kaupmannahöfn. Hún á tvo syni.

Þegar byrjað var að byggja á Melunum tóku Geir og Eybí ákvörðun um húsbyggingu á Hagamel. Þau voru í samfloti með vinafólki, Bjarna og Áslaugu, sem urðu frábærir nágrannar þeirra í áratugi. Húsið var ekki aðeins vel byggt heldur fyllt góðvild og lífskrafti. Það varð hamingjuhús, mikill og góður samgangur var milli hæða – svo náinn að börnin gengu inn í hinar íbúðir hússins – og raunar í báða hluta hússins, næsta haftalaust. Og til að dyrnar út á gang væru ekki alveg galopnar allan sólarhringinn kom Geir einu sinni með löm frá útlöndum sem var þeirrar náttúru að hún hallaði hurðarspjaldi að stöfum. Þetta var auðvitað þarfaþing þegar barnaskarinn þaut milli hæða og í asanum gleymdist að loka. Enn er lömin þarna sem hljóðlátur vitnisburður um þetta fallega mannlífsþorp, sem myndaðist á fjórum hæðum. Það þarf þorp til að ala upp barn hefur oft verið sagt og þökk sé öllu þessu góða fólki, sem bjó til fallegt mannlíf og studdi að styðjandi lífsháttum sem fór vel með fólk. Gott nábýli er ekki sjálfsagt heldur þakkarefni og dýrmæti og að fá að lifa eins og í ítalskri stórfjöskyldu á Hagamel er ekkert minna en undur og kraftaverk.

Eigindir

Eybí var alla tíð mikil hannyrðakona. Hún prjónaði, saumaði og skapaði. Hún var fáguð í framkomu og svo mikil dama, að hún var ekki sátt við að taka á móti fólki til sín nema hún væri komin úr morgunfötunum og búin að punta sig. Eýbí hélt vel utan um hópinn sinn og þurfti ekki að byrsta sig til að börnin skyldu hvað til þeirra friðar heyrði. Hún sá um húshaldið og uppeldið, trúarfræðsluna, bænalífið, þvottana, eldhúsverkin, kenndi börnunum að spila á spil, ókjör af söngvum og leikjum. Hún hlustaði á sögur þeirra og svo las hún fyrir sitt fólk, bæði börn og barnabörn Óla Alexander Fílíbommbommbomm, um selinn Snorra, Dúmbó og Dimmalimm, þessar og aðrar sögur sem bæði skemmta en miðla líka margvíslegri visku til lífs og gerða.

Eybí var heimakær, leið vel með sínu fólki og í sínum ranni í hamingjuhúsinu á Hagamel 30. Henni þótti líka gaman að fara í fjölskylduferðir. Hún var félagi í kvennafélaginu Keðjunni, félagi kvenna vélstjóra, sem átti sér athvarf í sumarhúsi við Laugarvatn. Þangað fór Eybí og þau af hópnum hennar, sem áttu heimangengt í það og það skiptið. Og þar eystra var hamingjan stælt og iðja gleðinnar stunduð, fjallgöngur, ólsen-ólsen og samtöl.

Skaphöfn Eybýar var kyrrlát og styrk. Hún var skýr í skoðunum en umgekkst fólk ljúflega, orðaði elskulega og hafði því lag á góðum samskiptum við börn sem fullorðna. Eýbí lagði gott til annarra, talaði vel um og var því hamingjustoð ástvina sinna. Hún rækti vel sitt fólk, börn sín og fjölskyldur þeirra. Hún vakti yfir velferð stórfjölskyldu sinnar og reyndi að gera öllum gott sem hún gat. Svo sá Eybí til að börnin áttu gott samband við þrjú sett af öfum og ömmum, sem var auðvitað sérstakur bónus í tilverunni.

Þegar börnin flugu úr hreiðri fór Eybí að starfa utan heimilis að nýju. Hún var starfsmaður á leikskólanum Brekkukoti, Landakotsspítala, á árunum 1981-1994.

Stórfjölskyldan kom saman fyrir þremur vikum og hélt veislu. Eybí naut hennar og samfélagsins við margt af sínu fólki. Fögnuðurinn varð rammi um síðustu minningu margra þeirra um Eybí. Það er góður rammi um fallega mynd. Eybjörg Sigurðardóttir lést á heimili sínu 26. október síðastliðinn. Nú er hún farin inn í stórhús á gleðimel himinsis þar sem hamingjan á upphaf sitt, allt er gott, samgangur er greiður og engar lokur milli hæða!

Þakkir

Margir þakka Eybí samfyld og blessun lífs hennar. Hildur Sveinsdóttir og Ásthildur og Þóra, dætur hennar í Svíþjóð, biðja fyrirr kveðjur, Júlíus Bjarnason sömuleiðis. Frá Danmörk hafa borist kveðjur frá Nínu Geirsdóttir sem og hjónunum Dóru Gunnarsdóttur og Pétri M. Jónassyni.

Gott fólk eflir aðra til dáða og margir voru Eybí elskusamir í lífinu og vert að þakka þeim. Áslaug Stefánsdóttir var Eybí vinkona til lokadags. Þær studdu hvor aðra með hlýju og elsku. Guðríður systir Eybíar fylgdist grannt með velferð hennar. Stella, Didda, Hanna og Kalla voru oft á ferð til að gleðja Eybí. Siggi og Gurrý voru alltaf til stuðnings. Þeim og öllum öðrum sem hafa verið henni til styrks og gleði skal þakkað að leiðarlokum. Guð geymi ykkur og Guð laun.

Myndin í lífinu

Hver er myndin af lífinu? Þegar ég er búin að hlusta grannt á ástvini hennar er myndin af Eybí í mínum huga sem fögur helgimynd. Hún geymdi líka í sínum huga myndina af þér. Hún fylgdist vel með þér, þínu fólki, blessaði þig í huganum, ól önn fyrir þér. Hún var fulltrúi Guðs í mannheimum.

Þegar við kveðjum góða konu höfum við tækifæri til að staldra við og þakka, en líka spyrja spurninga um eigið líf, okkar eigin mynd. Guðsmynd þín er ekki ásjóna, hvernig þú vilt að lúkkið sé í lífinu. Guðsmynd þín verður aldrei sett í myndaalbúm – Guðsmynd er lifuð. Þú ert meira en það sem aðrir sjá. Þú ert það, sem þú gerir úr guðsmynd þinni. Þér eru gefnar gjafir til að fara vel með í þína þágu, en líka annarra. Þínar gáfur eru til fyrir fólk, veröld – og fyrir Guð.

Hvernig viltu lifa? Ekkert ykkar kemur lengur í mat til Eybíar, engir Hersheys súkkulaðikossar eru frambornir, ekkert barnabarna fær að sofa á spítunni eða spila ólsen-ólsen við hana. Hún hefur lokið þessu lífi, lokið ævistarfi, en mynd hennar lifir í tíma og hjörtum ykkar en sjálf lifir hún í eilífð Guðs í hamingjuveröld með ástvinum.

Lærðu af Eybí að lifa vel, efla aðra, brosa við börnum, tala vel um fólk, lifa með reisn. Lærðu að lifa hvern dag í þakklæti og gleði, lærðu að láta ekki sorgir eða áföll gærdagsins skemma þig. Þú ert falleg mynd, sem Guð hefur skapað, þú ert dýrmæti sem ekkert kemur í staðinn fyrir. Eybí var það dýrmætasta, sem Guð átti og þú ert það dýrmætasta sem Guðs sér og elskar. Og hvernig viltu að myndin þín verði? Farðu vel með lífið og lifðu til eilífðar eins og Eybí – og Guð geymi þig.

Minningarorð í útför Eybjörg Sigurðardóttir, Neskirkju, 3. nóvember, 2010.

Útfararræður

Brynjólfur Vilhjálmsson – minningarorð

Brynjólfur var maður hinna íslensku vega. Hann kunni á vegi og færð þeirra. Hann hafði unnið að vegum, hann vissi hvernig átti að gera vegi, hann hafði – eins og vænta mátti – skoðun á hvaða malargerð ætti að vera í undirlagi og kornastærð í slitlagi – ekki meira en 19 millimetra.

Brynjólfur vissi líka hvaða þykkt átti að vera á ólíulaginu til að vegurinn yrði góður. Og svo kunni hann að keyra, hafði gaman af ferðum sínum, naut vinnunnar, axlaði algerlega ábyrgð á sínum hlut og verkum. Brynjólfur var einn af þeim mönnum sem lögðu grunn að gæfu Íslands, lögðu leiðir til Íslands nútímans og fóru þær.

Vegir og ferðir eru heillandi mál. Við menn erum ferðalangar – ekki aðeins í tíma heldur rými. Við hefjum för okkar í móðurkviði, reynum margt sem fóstur, förum “þrengslin” á leið úr móðurlífi. Síðan er ferðalag alla æfi og áfram til eilífðar. Stundum gengur vel en  lífsfærðin getur líka verið slæm og menn lenda í vegleysum. Hvað er svo í framtíðarlandinu? Eitt sinn vorum við fóstur sem fórum úr móðurhlýjunni inn í allt öðru vísi heim. Og svo verða önnur ofurskil þegar við förum yfir mæri tíma og eilífðar. En við megum alveg búast við að þar verði gott því þar er Guð.

Vegagerð Guðs

Vegir og vegagerð. Ég las áðan úr Jóhannesarguðspjalli. Jesús sagði: “Ég er vegurinn…” Og það merkir ekki að hann hafi útflatt sjálfan sig í kornastærð 10-19 eða hann hafi viljað að menn völtuðu yfir sig. Ég er vegurinn… Það merkir að hann gerði torleiði fært, opnaði það sem áður var lokað og mönnum ófært. Vegamenn íslands, Þróttarar og við öll ættum að meta og þakka svo góðan ásetning. Svo bætti Jesús við að hann væri sannleikurinn og lífið. Það er flottur vegur. Ekki einu sinni vegatollur, ekkert torleiði, bara vilji til að halda leiðina, taka þátt í ferðinni, njóta hennar og menn eru hvattir til að vera góðir og tillitssamir ferðafélagar. Og þar sem þetta flutningafyrirtæki himinsins er vel rekið mega menn gera ráð fyrir að tækin séu góð, stjórnin í lagi, vinnan skili og allt gangi upp. Himininn, já það er máttugt, já þróttmikið félag, sem ekki fer í þrot!

Ætt og upphaf

Brynjólfur Vilhjálmsson var sonur hjónanna Guðlaugar Jónsdóttur og Vilhjálms Þórarinssonar. Hann var þriðja barn þeirra. Samtals voru börn þeirra sex  og svo voru tveir hálfbræður að auki. Elstur alsystkinanna var Hörður og Grétar var næstur. Þeir eru báðir látnir. Yngri en Brynjólfur voru Ingi, sem lést í fyrra og yngst eru Vilhjálmur Þórarinn og Marta, sem gat ekki verið við þessa athöfn og biður fyrir kveðju.

Fjölskyldan bjó fyrst á Hverfisgötu 88c og húsið þeirra stendur enn. Brynjólfur fór því í Austurbæjarskóla. Síðan keyptu Guðlaug og Vilhjálmur íbúð á Holtsgötu 19. Þegar Brynjólfur var kominn með bílpróf og leyfi til þungaaksturs glímdi faðir hans við veikindi og var frá vinnu um skeið. Hann var atvinnubílstjóri og gerði út vörubíl og Brynjólfur hljóp í skarð hans. Þegar pabbinn kom til baka var sonurinn búinn að gera sér fullkomlega grein fyrir að aksturinn væri hans áhugamál og lagði hann fyrir sig og þjónaði mörgum með akstri. Um tíma var hann hjá Völundi og síðar hjá Áhaldahúsinu. Árið 1967 varð hann félagsmaður í Þrótti, fékk sér Dodgebíl og seinna Benz en svo urðu Volvo-bílarnir hans tæki og mörgum þjónaði hann áður en yfir lauk. Og sem næst engin takmörk voru fyrir því sem hann flutti, möl og vikur en líka hvalinn Keikó.

Þróttur var Brynjólfi mikilvægur félagsskapur og var honum til styrks fyrr og síðar. Ástvinir Brynjólfs hafa beðið mig að færa félagsmönnum og stjórn þakkir. Og söfnuðurinn sér félagsfánann hér í kirkjunni.

Fjölskylda og heimili

Hulda Guðmundsdóttir og Brynjólfur sáu hvort annað á rúntinum og kynntust árið 1951. Hulda ólst upp í þeim hluta bæjarins, sem við Vesturbæjarbörn höfum kallað stóra Skerjafjörð. Þau hófu búskap á Laufásveginum og keyptu síðan hús, sem þau fluttu á blett í túni foreldra Huldu í Skerjafirði. Síðan byggðu þau hús sem síðan er Fáfnisnes 14. Þeim Huldu fæddust þrír drengir:

Guðmundur fæddist árið 1953. Hans kona er Björk Hjaltadóttir. Þau eiga tvö börn og 4 barnabörn.

Gísli fæddist 1959. Hans kona er Jónína Margrét Ingólfsdóttir. Þau eiga þrjú börn og barnabörn þeirra eru tvö. Magnea og hennar fjölskylda, sem búsett er í Noregi hefur beðið um að flutt verði kveðja þeirra hér.

Skúli fæddist þeim Brynjólfi og Huldu árið 1973.

Brynjólfur og Hulda komu á ákveðnu vinnulagi við uppeldi og rekstur heimilis og bílaútgerð. Hún sá um það, sem reyndist Brynjólfi óhöndugt, m.a. bókhaldið, og allt gekk vel meðan hún hafði heilsu til. Þegar heilsa Huldu bilaði varð bílaútgerðin jafnframt Brynjólfi erfiðari og hann eins og allir atvinnubílstjórar mátti búa við niðursveiflu í efnahagslífi þjóðarinnar á síðasta áratug liðinnar aldar, sem hitti bíljstórana illa. Um svipað leyti slitu þau Hulda samvistir.

Svo kom Eygló í líf Brynjólfs og opnaði honum nýja glugga eins og sonur hans sagði vel. Hann flutti vestur á Skeljagranda til Eyglóar og þau áttu saman góðan áratug. Nýtt líf og nýtt fólk opnaði Brynjólfi faðminn. Eygló á tvo drengi sem Brynjólfur tengdist, Harald Elfarsson, sem kvæntur er Bergþóru Kristínu Grétarsdóttur og Gunnar Þór. Barnabörn Eyglóar eru 6 og Brynjólfur átti margvísleg samskipti við þau og vert er að minna á hversu vænir og góðir þeir voru við hvor annan Brynjólfur og Elfar Haraldsson, sem nú hefur misst vin sinn.

Eigindir

Brynjólfur var þróttmikill frá upphafi. Já, vissulega var hann einn af Þrótturunum, en hann hélt mætti sínum og styrk allt til enda. Þó Brynjólfur væri hálfslappur fyrir vestan í sumar óraði ekki fólkið hans að hann væri að dauða kominn. En þegar hann vildi ekki einu sinni wiskýlögg var ljóst að af honum var dregið og full ástæða til að skoða málin! Brynjólfur hafði enga löngun til að láta leggja sig inn á spítala á Ísafirði. Nei, hann ók suður sjálfur, væntanlega þjáður og gekk beinn í baki inn á Landspítalann. Hann vildi ganga mót sínum málum með reisn, axla ábyrgð á sínu með þrótti og æðruleysi.

Já, vegagerðarmálin í lífinu. Brynjólfur trúði því að lífið hefði rennslismátt eins og vatnið, það færi í farvegi og síðan rynni það inn í haf eilífðarinnar. Svo trúði hann á hringrás og endurkomu. Það er lífræn hugsun og í þeim efnum á Brynjólfur sér skoðanabræður. Allt er tengt og þegar dýpst er skoðað – með augum trúar – er það elska Skaparans sem tengir. Og þeir gagnvegir eru mál elskunnar, lífsins. Á lífsförinni má hafa stuðning af þeim anda, sem blæs mönnum þrótt í brjóst þor til verka, ást til tengsla og fólks – og getu til sóknar áfram veginn.

Hamingja Brynjólfs var margvísleg, hann naut lífsgæða. Hann kunni að skemmta sér, naut unaðssemda og gat líka gengið í endurnýjun lífdaga í nýjum aðstæðum og með nýju fólki. Það var gott og gjöfult fyrir Eygló og hennar fólk. Fyrir það hve vel þau fögnuðu Brynjólfi er þakkað.

Brynjólfur var glaðsinna, hafði gaman af glöðu fólki. Hann sagði gjarnan sögur og kunni ágætlega að lita þær vel. Hann var opinn og óhræddur við tækninýungar. Hans heimili var opið fyrir nútíma hverrar tíðar.

Brynjólfur var sjálfstæðissinnaður í pólitík. Í sjálfboðavinnu vann hann við grunn miðstöðvar Sjálfstæðisflokksins, Valhöll. En hann var ekki hrifinn þegar honum þóttu stjórnmálamenn ótryggir og segja skilið við grunn stefnunnar.

Brynjólfur hafði alla tíð gaman af kántrímúsík. Sú grein tónlistar er gjarnan tengd einhvers konar frásögn. Það eru sögur sem sagðar eru, sögur um lífið, sögur um baráttu, sögur um fólk á ferð. Vegir liggja til allra átta vissulega, en það er best þegar menn vita hvert þeir stefna.

Gullvagninn

Nú er skarð fyrir skildi. Þeir bræður, strákarnir hans Brynjólfs, hafa þegar kvatt móður og eiga ekki lengur í föður sínum viðfang til að takast á við. Nú eiga Eygló og Elfar engan Binna að lengur. Nú eru bílarnir hans Brynjólfs hættir að ganga, vegirnir eiga sé ekki lengur umboðsmann í honum. En þó vegir veraldar liggi til allra átta, er alveg víst að vegir til himins eru til. Ég er sannleikurinn og lífið sagði Jesús í viðbót við að vera vegameistari veraldar. Með í för Brynjólfs, hans kortamaður er þessi meistari frá Nasaret sem kann líka á vegi upp á Íslandi, vegi hjartans og er ágætur í öllum kornastærðum mannssálarinnar. Í honum á Brynjólfur traustan ferðafélaga, sem aldrei þrýtur mátt þótt þróttur Brynjólfs sé nú að engu orðinn. Á vegum Jesú brotna engar fjaðrir né fara bremsuklossar.

Og þá er það gullvagninn, þessi sem er best nothæfur til þeirrar miklu ferðar yfir mæri lífs og dauða. “Gættu mín, geymdu mig, gef mér frið,” segir þar. Og það er satt og gengur eftir. Ferðin hefst, vegurinn er góður og reikningurinn er greiddur með sannleika og til lífs. Guð geymi Brynjólf á eilífðarför hans. Guð geymi þig á þessari umferðarmiðstöð tíma og eilífðar og styrki þig.

Brynjólfur Vilhjálmsson f. 25. janúar 1934, d. 10. ágúst 2010. Útför frá Neskirkju 20. ágúst.