Leita Guðs en sjá menn 

13. desember 2014 Sigurður Árni Þórðarson

Í þessari viku hef ég nokkrum sinnum gengið inn langan kirkjugang Hallgrímskirkju – og alla leið upp að altarinu. Á mánudaginn síðasta hóf ég prestsþjónustu í þessu húsi og í þágu Hallgrímssafnaðar og þessa dagana er mér flest nýtt. En framgangan og upp að altarinu var ekki ný fyrir mér og rifjaði upp óvænta og sterka upplifun þegar ég gekk í fyrsta sinn fyrir altari kirkjunnar.

Hver er miðjan í kirkjunni? Flestar kirkjur eru svo skipulagðar, að nálgast altari veki tilfinningu fyrir mikilvægi. Miðjan, staður hins heilaga er jafnan á áhrifaríkasta bletti rýmisins. Þegar þangað er komið finnur fólk, að það er statt á „heitum“ reit, sem trúmaðurinn kallar heilagan stað.

Þið, sem hafið gengið inn kirkjugang Hallgrímskirkju vitið vel, að leiðin er löng, ferðalag sem gefur tilefni til skynjunar og hugsana.

Kórgluggarnir veita ljósi greiða leið og kórinn er jafnan bjartasta rými kirkjunnar á messutímum að degi. Því er það eins og að halda inn í ljósríkið að ganga að altarinu – og auðvitað enn fremur þegar sól skín. Sjónlínurnar í kirkjunni eru mikilvægar og stýra úrvinnsu upplifunarinnar.

Hvað sérðu þegar þú situr á kirkjubekknum og horfir inn í kórinn? Þú sérð ekki bíla, hús eða mannlíf heldur himinn – ef ekki bláan, þá leik skýja og stundum leik ljóssins í skýjabólstrum. Kórinn verður því upphafinn ljósveröld. Og kirkjan verður eins og forskáli himinsins. Augun leita fram og upp og hlið himins opnast. Sjá himins opnast hlið… segir í sálminum (sem er yfirskrift þriggja tónleika Mótettukórsins þessa dagana).

En hvað sér presturinn í kórnum? Ég gekk fyrir altarið áðan og þá breyttist útsýnin. Það, sem sést í kórnum, sjáið þið ekki sem eruð í kirkjunni. Sjónsvið prestsins er allt annað en sýn safnaðarins. Við altarið leita augun ekki lengur upp í himininn, til skýja eða himinljósa. Augun leita þvert á móti fremur niður! Upp við altarið sér maður beint út og niður um lága gluggana í bogahring kórsins. Frá altarinu blasa við borg, hús og mannlíf. Þessa borgarsýn hefur söfnuðurinn ekki og fjöllin eru í fjarska sem sjónarrönd

Þetta er raunar makalaus útsýn og áminning fyrir prest og önnur þau sem eiga erindi í kór og að altari. Þegar komið er í hið allra heilagasta breytist sjónsviðið. Fyrir augliti Guðs sér maður menn! Þetta skipulag kirkjunnar má verða okkur öllum til íhugunar og visku hvernig við megum skilja og túlka Guð, veröld, menn og kirkju. Þegar við komum næst Guði förum við að sjá með nýjum hætti. Við lærum að sjá með augum Guðs sem er ekki upptekinn af eigin upphöfnu dýrð, heldur tengslum við sköpun sína og menn – við þig.

Guð þráir að tengjast þér, tala við þig, vera vinur þinn og eiga trúnað þinn. Það merkir að Guð er meðal manna. Þegar menn leita Guðs sem ákafast þá opnar Guð mönnum sýn til systra og bræðra, mannlífs og náttúru. Við menn erum kölluð til að elska – ekki aðeins að elska Guð – heldur fólk, hvert annað og þjóna öðrum. Þegar við sjáum Guð beinir Guð sjónum okkar að veröldinni, sem þarfnast okkar og verka okkar.

Hinn starfandi Guð

Í guðspjalli dagsins hljómar skýrt og klárt boðið: Vakið. Í þessum stutta guðspjallstexta er það m.a.s. þrítekið. Vakið. Að trúa er ekki að sofna frá þessum heimi og vakna til annars, heldur lifa glaðvakandi og vera til taks fyrir hið góða, sem Guð gefur – vaka fyrir Guð. Trú er ekki að skutlast frá jarðlífi til einhverrar geimstöðvar eilífðar. Í öllum bókum Biblíunnar er dregin upp vekjandi mynd af Guði, að Guð er ekki fjarlæg vera, heldur ástríðuvera sem elskar, grætur, faðmar, syrgir og gleðst.

Samkvæmt kristninni er Guð altengdur – þegar allt var brotið í mannheimi svaf Guð ekki heldur kom sem barn, mennsk vera til að þurrka tár, lækna mein og skapa grundvöll lífsins. Guð skapar fólk til frelsis og yfirgefur menn aldrei þrátt fyrir bresti. Fagnaðarerindið er, að lífið er góður gerningur Guðs, verk elskunnar.

Niður er leiðin upp!

Kirkjugangurinn og leiðin að altarinu er til íhugunar á aðventu. Leiðin fram og upp er jafnframt niður. Leiðin til jóla, leiðin upp í himininn er alltaf í gegnum mannheim. Leið elskunnar til Guðs er vegleysa nema um raunheim mennskunnar.

Himinhopp trúarinnar verða engin nema með því að lifa með ábyrgð meðal þurfandi manna. Trú, sem ætlar sér bara að veita mönnum gott símasamband við Guð í hæðum – en tengir fram hjá fólki í vandræðum – er guðlaus og þar með trúleysa.

Guð elskar og því eiga menn að elska menn. Það er undur byltingarinnar, sem hófst við komu Jesú Krists. Elska varðar það hugrekki að segja nei við öllu því, sem hemur og kúgar fólk. Að elska Guð er að elska hvert annað, á ljósum dögum þegar allt gengur vel og líka á myrkum dögum veikinda og sorgar. Við erum kölluð til að elska – jafnvel það, sem okkur hugnast ekki.

Þegar þú gengur inn í Hallgrímskirkju horfir þú til himins og þegar þú ferð alla leið að altarinu sérðu veröldina. Þannig er hin kristna afstaða táknuð og ferð trúmannsins í veröldinni. Að horfa upp til Guðs leiðir til að þú ferð að horfa á veröldina með augum Guðs og með elsku Guðs.

Aðventa

Hvar ert þú stödd? Hvar ertu þú staddur á aðventu? Hvernig getur aðventan nýst þér? Er margt sem þú þarft að puða við? Hefur þú áhyggjur af einhverju, af fólkinu þínu, sjálfum þér – eða sjálfri þér?

Ógnar þér allt sem þú átt eftir að gera? Hvernig er ferðalagið þitt? Ertu á leið inn einhvern kirkjugang? Hvað sérðu fyrir þér? Leitar þú í ljósið, ertu á leið að altari lífsins?

Aðventan er í samtíma okkar orðinn tími anna og undirbúnings. Fagnaðarefni kristnninnar er að við þurfum ekki að umbylta veröld okkar til að Jesús Kristur komi til okkar – hann fæddist jú ekki heima heldur í óvæntum aðstæðum, annars staðar en skipulagt hafði verið. Guð kemur til þín óháð ati og önnum. Guð kemur ekki til þín vegna þess að þú verður búin með öll verkin, heldur jafnvel þvert á skipulagið. Aðventan er eftirvæntingartími. Þú mátt opna huga, vænta og vona – það eru stef aðventunnar.

Af hverju heldur þú að Jesús hafi komið í þennan heim? Af því Guð horfir á mennina og lætur sig þig varða. Að elska Guð er jafnframt að elska mennina – að verða augu, afstaða, hendur og faðmur Guðs í heimi. Það er að vaka. Gakktu fram til Guðs og þá sérðu heiminn.

Amen.

Hugleiðing í Hallgrímskirkju, 7. desember, 2014. 2 sd. í aðventu.

Textaröð: B

Lexía: Jes 35.1-10 

Eyðimörkin og skrælnað landið gleðjist, öræfin fagni og blómstri. Eins og dverglilja skal hún blómgast, gleðjast, gleðjast og fagna. Vegsemd Líbanons veitist henni, skart Karmels og Sarons. Menn munu sjá dýrð Drottins og vegsemd Guðs vors. Styrkið máttvana hendur, styðjið magnþrota hné, segið við þá sem brestur kjark: „Verið hughraustir, óttist ekki, sjáið, hér er Guð yðar, hefndin kemur, endurgjald frá Guði, hann kemur sjálfur og bjargar yður.“ Þá munu augu blindra ljúkast upp og eyru daufra opnast. Þá stekkur hinn halti sem hjörtur og tunga hins mállausa fagnar. Já, vatnslindir spretta upp í eyðimörkinni og lækir í auðninni. Glóandi sandurinn verður að tjörn og þyrst jörðin að uppsprettum. Þar sem sjakalar höfðust við áður sprettur stör, reyr og sef. Þar verður breið braut sem skal heita Brautin helga. Enginn óhreinn má hana ganga því að hún er ætluð lýð Guðs að fara um og heimskingjar munu ekki villast þar. Þar verður ekkert ljón, ekkert glefsandi rándýr fer þar um, þar verður þau ekki að finna. Þar munu aðeins endurleystir ganga. Hinir endurkeyptu Drottins hverfa aftur og koma fagnandi til Síonar, eilíf gleði fer fyrir þeim, fögnuður og gleði fylgja þeim en sorg og mæða flýja.

Pistill: Heb 10.35-37 

Varpið því eigi frá ykkur djörfung ykkar. Hún mun hljóta mikla umbun. Þolgæðis hafið þið þörf, til þess að þið gerið Guðs vilja og öðlist fyrirheitið. Því að: Innan harla skamms tíma mun sá koma sem koma á og ekki dvelst honum.

Guðspjall: Mrk 13.31-37 

Himinn og jörð munu líða undir lok en orð mín munu aldrei undir lok líða. En þann dag eða stund veit enginn, hvorki englar á himni né sonurinn, enginn nema faðirinn. Gætið yðar, vakið! Þér vitið ekki nær tíminn er kominn. Svo er þetta sem maður fari úr landi, skilji við hús sitt og feli þjónum sínum umráðin, hverjum sitt verk. Dyraverðinum býður hann að vaka. Vakið því, þér vitið ekki nær húsbóndinn kemur, að kveldi, á miðnætti, í óttu eða dögun. Látið hann ekki finna yður sofandi þegar hann kemur allt í einu. Það sem ég segi yður, það segi ég öllum: Vakið!“

Greinar og pistlar

Prestur á breytingaskeiði

27. nóvember 2014 Sigurður Árni Þórðarson

Tárin í augum vina minna gerðu útslagið. Margt hafði farið í gegnum hugann síðustudagana, en votir hvarmar fólks í altarisgöngu snertu kvikuna. Ég var á leiðinni, frá einum söfnuði til annars, frá vinum mínum og til annarra vina. Þetta voru tilfinningadagar og ýmislegt kom mér á óvart, bæði innan í mér og í samskiptum og viðbrögðum fólks.

Eftir tíu ára starf í Neskirkju og þjónustu við vesturbæinga sótti ég um prestsstarf við Hallgrímskirkju. Einföldu rökin voru að skynsamlegra væri að fara í annað prestakall áður en allir væru orðnir leiðir og farnir að bíða að maður hætti! En fleira og veigameira hafði afgerandi áhrif, sumt kirkjulegt, annað varðaði persónulega reynslu og tengsl við fólk. Svo var ég í stöðugu samtali við himinvin minn um hvort ég ætti að sækja eða ekki.

Þegar niðurstaða var fengin hóf ég umsóknarskrifin. Mér þótti áhugavert og að skrifa umsókn í samræmi við ný og breytt viðmið varðandi slíkar umsóknir. Ragnhildur Bragadóttir á Biskupsstofu sagðist aldrei hafa séð svo fallega umsókn! Skýringin var að Katla, sem er bæði fagurkeri og dóttir mín, braut um textann svo ágætlega og smellti inn myndum á góða staði að hinn smekkvísi bókasafnsfræðingur biskups gladdist. Já, pappírinn var líka fallegur og allar myndirnar, sem ég hafði tekið í Hallgrímskirkju, voru í lit.

Svo tók við umsóknarferli. Ég var í önnum, útfarir voru margar og tóku hug minn. Svo varð ég að sinna kirkjuþingi í klemmu á milli jarðarfaranna. Eitt kvöldið á kirkjuþingstímanum var ég kallaður til valnefndarfundar í Hallgrímskirkju. Formaður kjörnefndar, Halldóra Þorvarðardóttir, stýrði fundi örugglega og glæsilega. Svo beið ég – og hinir umsækjendur – niðurstöðu. Ég fagnaði þegar mér var tilkynnt að ég hefði verið valinn til að gegna sóknarprestsstöðu á holtinu. Mér þótti að vísu leitt að aðrir frábærir umsækjendur voru þar með ekki valdir en gladdist jafnframt yfir að Irma Sjöfn Óskarsdóttir var valin sem hinn prestur kirkjunnar.

Annir héldu áfram, að mörgu er að hyggja við skil í Neskirkju og síðan byrjaði undirbúningur fyrir störfin í Hallgrímskirkju. Ákveðið var að kveðjumessan yrði í Neskirkju síðasta sunnudag kirkjurársins, 23. nóvember. Ég yrði síðan settur í embætti (tekinn í notkun eins og starfsfólkið orðaði það!) í messu fyrsta sunnudag í aðventu, 30. nóvember. Við Steingrímur Þórhallson, organisti, ákváðum sálma fyrir kveðjumessuna. Ég skoðaði textana, sóknarnefndarfólkið vildi þjóna sem messuhópur á þessum skiladegi. Ég skutlaði inn í tölvuna nokkrum þönkum að gefnu tilefni. En mér leið þó hálf-einkennilega. Eiginlega alla vikuna. Hvað var að mér? Var það bara flensuræfill sem herjaði? Eða var eitthvað annað? Presturinn, sem hefur gengið sorgargöngur með mörgum, fór að hugsa og spurði hið innra: „Heyrðu, karlinn, ertu í sorgarferli? Svo kafaði ég í ávirka texta síðasta sunnudags kirkjuársins. Jesús spyr þar stórra spurninga um hvort við höfum heimsótt sjúka, fangelsaða, gefið næringarsnauðum mat – iðkað kærleika. Og þau, sem ekki hafa í sér þessa Jesúafstöðu samúðarinnar, eru mörkuð dauðanum. Þetta eru dómstextar, merking þeirra er krísa – enda merkir gríska orðið krisis dóm og dómsniðurstöðu. Boðskapur kristninnar varðar ekki yfirborðsmál heldur mennskuna í öllum víddum. Og þennan gamlársdag kirkjuársins hljómuðu dómsorð um krísu okkar allra. Við dæmum okkur sjálf.

Því vöknuðu íhuganir um eigið líf. Hafði ég staðið mig í starfi síðustu ár? Hafði ég sýnt árangur? Hafði ég ekki brugðist fólkinu í sókninni með margvíslegu móti? Ég gæti fært frávísunarrök og vikið mér undan ábyrgð og vísað á aðra. Nei, ég hafði vissulega ekki brugðist í öllu, en þó – ég sá bresti mína. Þegar ég leit til baka var mér ljóst að ég hafði ekki heimsótt alla sem ég vildi, ekki slökkt þorsta fólks eftir næringu, alla vega ekki þeirri andlegu.

Og ókyrran óx alla vikuna er ég undirbjó kveðjumessuna. Kvefpestin ágerðist og á sunnudagsmorgni var ég orðinn raddlaus. Aldrei hafði þetta gerst síðustu tíu ár. Hvað væri til ráða? Dómur himins – tjáning þess að ég hefði brugðist líka í orðum en ekki bara gerðum? Birgir Ás Guðmundsson kenndi okkur guðfræðinemum nokkur radd-krísu-trix og nú komu þau að góðum notum. Röddin skírðist nokkuð – en var þó þvæld eins og eftir sigurleik Íslendinga í fótbolta – en þó nothæf.

Ég gekk svo í morgunkælunni til kirkju. Óvenju margt fólk var að undirbúningsstörfum, sóknarnefndarfólk við veisluundirbúning, stóri kórinn mættur í upphitun, kórall úr jólaóratóríu-Bach skyldi sunginn eftir prédikun. Alls konar hugsanir læddust að. Síðasta messan? Aldrei aftur í Neskirkju? Kannski fengi ég að prédika síðar eða hjálpa til við útdeilingu? Svo dreif fólk að, eldra og yngra, og mörg þekkti ég vel. Þegar ég horfði í augu þeirra var ég snortinn á dýptina. Ég hafði jarðsungið foreldra eða maka sumra, skírt fyrir önnur, fermt ungmenni í fjölskyldum margra og gift sum. Samfélag, kirkja, söfnuður. Og svo hófst messan, kveikt var á altariskertunum, við sungum lofsöng og báðum bænirnar. Miskunnarbænin fyllti helgidóminn á jörðu og himni. Lestrarnir hljómuðu og Sigurþór Heimisson las stórkostlega. Rúnar Reynisson afskrýddi prestinn og svo var lagt var út af erfiðum og dæmandi textum sem segja þó satt um okkur öll. Kirkja er ekki fallegt hús fyrir klisjur. Kirkja er þar sem góð afstaða til Jesú er ræktuð og afstaða Jesú til manna er iðkuð. Að venju lét söfnuðurinn ræðinginn yfir sig ganga, hlustaði vel, nikkaði kolli eða setti í brýrnar vegna krísunnar.

Já, Bach dillaði, engladans jólaóratóríunnar hleypti dans í kórinn sem lyftist og hneig í hljómfallinu. Spennandi tónleikar framundan. En verð ég með þar? Verð ég ekki hættur, hvenær hættir maður að vera prestur í söfnuði? Verð ég komin í tónverk og alls konar verk í Hallgrímskirkju? Og svo Sanctus, heilagur – þessi dásamlegi hjartsláttur aldanna, viðlag kynslóðanna, játning sálna himinsins, þvert á dómsorðin, orð vonanna sem Jesús Kristur kveikti. Orð um lífið gegn dauða. Og innsetningarorðin rímuðu fullkomlega – um bikar og brauð.

Og svo stóðum við fjögur við útdeilingu. En stemmingin var sérstök. Svo sá ég tár í auga. Síðan voru fleiri tár sem féllu og ég nánast beygði af. Í lokin sungum við öll þann yndislega tímaskilasálm nr. 712 – Dag í senn, eitt andartak í einu. Þakklætið hríslaðist um mig, en tárin leituðu djúpt í vitundina. Mörg faðmlög við dyr, allir tjáðu ósk um hamingju, sum með gleði en mörg með votan hvarm og vanlíðan. Ljúfsár kveðjustund. Svo vorum við kona mín leyst út með höfðinglegum gjöfum sem verma og gleðja um ókomin ár. Droplaug Guðnadóttir og Sigurvin Jónsson héldu snjallar ræður. Takk fyrir mig.

Í Hallgrímskirkju munu núverandi prestar brátt láta af störfum, Jón Dalbú Hróbjartsson og Birgir Ásgeirsson. Vísast bærast líka í þeim margvíslegar tilfinningar eins og í mér. Þeir glíma væntanlega við vistaskipti og breytingaskeið. Ég get að einhverju leyti sett mig í þeirra spor. Það er ekkert einfalt að skipta um starf eða láta af störfum, eiginlega trúarleg glíma og pílagrímsferð í hópi fólks. Svo eru hin, sem ekki voru valin til starfa. Þau glíma við höfnun og vonbrigði. Sóknarfólk og starfsfólk kirknanna gengur í gegnum breytingaskeið þegar prestaskipti verða. Tilfinningar eru ekki léttvægar heldur mikilvægar – þær “kirkjulegu” og prestslegu líka.

Undarlegur dagar að baki, undarleg vika og sérstæður tími einnig. Ég sé enn tárvot augun við útdeilingu. Tár ljúga ekki og þessi tjáðu afstöðu. Var ég að bregðast eða ekki. Dómstár? Sorgartár já – og tjáðu líklega missi, glataðan tíma, lok fremur en sárindi. Mér var ekki álasað eða skammaður, heldur var sagt að eftir yrði skarð. Nú er lokið tíma, lokið þjónustu og ég fer. Reyndar ekki langt og sum eiga eftir að koma í Hallgrímskirkju og önnur eiga eftir að óska þjónustu minnar. „Þú ert nú áfram sóknarbarn Neskirkju, kallinn minn“ sagði einn. „Við eigum nú eftir að hittast í Melabúðinni, já og kannski líka í Neskirkju“ sagði ein. Ég tilheyri þessu fólki, þessum söfnuði, þessum hverfi, er einn af þeim, deili með þeim gildum og vonum og vil að fjölskylda mín fái að njóta þeirra og líka vera þeim fang þegar á reynir. Það er gott að vera prestur og manneskja í Vesturbænum. Og þó ég færi mig um set er ég einn af þeim. Hvort sem Vesturbærinn nær upp í Þingholt eða ekki er Jesús Kristur sá sami á Högum, Melum og á Skólavörðuholti. Ferðin er á hans vegum.

Greinar og pistlar

Bleikt og blátt á aðventunni og fleira!

25. nóvember 2014 Sigurður Árni Þórðarson

Þjóðkirkjan hefur notað fjóra liti, grænan, hvítan, rauðan og fjólubláan í helgihaldi sínu síðustu áratugi. Litanotkun er þó að breytast og verða fjölbreytilegri og ríkulegri. Aukin áhrif eru frá erlendum kirkjum sem er vel. Hér á eftir verður farið yfir nokkra aðalliti og merkingu þeirra í skrúða kirkna. Það eru því fleiri litir í boði en aðeins þeir sem hafa skapað sér hefð og notkun í íslensku þjóðkirkjunni. Og hefðin er ekki löng og þarf stöðugt að endurskoða og endurmeta.

Konungblátt

Konungbláminn er litur konungsins og notaður til að fagna hinum konungborna. Er einnig tákn næturhiminsins sem stjarna jólanna birtist á og minnir því á Jesúkomuna. Blátt er æ meira notað á aðventutímanum fyrir jól í stóru kirkjudeildunum og þá til aðgreiningar frá fjólubláa litnum á föstunni fyrir páska. Aðventutíminn er tími eftirvæntingar, biðarinnar eftir að sveinn jólanna, guð-maðurinn, komi inn í heim manna.

Skærblátt

Táknar gjarnan himininn. Í ýmsum hefðum er skærbláminn tákn fyrir Maríu, drottningu himinsins. Skærbláminn táknar einnig frumvötnin í 1. Mósebók, vötnin við upphaf heimsins. Skærbláminn er æ meira notaður í stóru kirkjudeildunum og þá á aðventunni einnig.

Bleikt

Táknar gjarnan gleði og hamingju. Í ýmsum kirkjudeildum er bleikt notað á þriðja eða fjórða sunnudegi í aðventu, þ.e. fyrir jól og þá til að tákna gleði, fögnuð, vegna Jesúkomunnar, fæðingarinnar. Ekki ónýtt það – bleik og blátt – á aðventunni!

Rósrautt

Notað til að tákna gleði og hamingju og er notað í stað bleiks á þriðja eða fjórða sunnudegi í aðventu.

Hvítt

Hvítt táknar gjarnan hreinleika, fullkomleika og heilagleika. Hvítt er notað á hátíðum kirkjuársins, fyrsta sunnudegi í aðventu, aðfangadegi og jóladögunum (nema 2. jóladegi á Stefánsmessu), þrettándasunnudegi, skírdegi, páskum og eftir páska, þrenningarhátíð og allra heilagra messu o.fl. Einnig víða í kirkjum heimsins notað við skírnir, giftingar, vígslur og einnig við útfarir og þá sem tákn upprisu.

Silfrað

Stundum notað í stað hvíta litarins vegna skærleika.

Gyllt

Tákn gleði, hátignar og hátíðar. Gyllti liturinn gjarnan notaður til að tákna návist Guðs. Oft notað með hvítum á hátíðum, ekki síst á jólum og páskum. Oft notað sem viðbótarlitur á öðrum hlutum kirkjuársins.

Gult

Guli liturinn er ljóstákn og notað um návist Guðs. Tákn um endurnýjun og sem vonarlitur, gjarnan tengt upprisu Jesú. Notað oft í stað gyllts eða hvíts og stundum sem viðbótarlitur með öðrum lit á ýmsum tímabilum kirkjuársins, t.d. páskum.

Grænt

Grænt táknar einkum líf, vöxt og viðgang og von. Notað á Íslandi á tímanum eftir þrettánda og fram að föstu, sem og langa tímabilið eftir þrenningarhátíð og að mestu til loka kirkjuársins. Grænn er mest notaði litur kirkjuársins á Íslandi.

Ljósgrænn

Ljósgrænn stundum notaður sem ígildi hins græna. Í sumum kirkjudeildum er ljósgrænn notaður á föstunni fyrir páska en grænn notaður á tímanum eftir hvítasunnu.

Fjólublár

Fjólublár táknar gjarnan þjáningu, iðrun yfirbót, undirbúning og sorg. Þetta er algengasti föstuliturinn. Stundum notaður sem konungslitur. Hefur verið notaður á Íslandi á jólaföstu líka og er hinn eiginlegi föstulitur skv. Handbók kirkjunnar en ég legg til að við leggjum hann af sem aðventulit og notum fremur bláan í hans stað eins og margar mótmælendakirkjur eru að gera.

Vínrauður

Vínrauður er tákn þjáningar og er oft notaður í stað fjólubláa litarins. Gömlu rómönsku höklarnir á Íslandi voru gjarnan í þessum lit. Slíkir höklar eru varðveittir og líka notaðir í mörgum kirkjum og víða um landið.

Grátt

Grár er litur ösku og gjarnan litur sorgar og iðrunar. Í ýmsum kirkju heimsins er þessi litur notaður á öskudegi og á föstu sem og á dögum föstu og bæna.

Svartur

Svartur táknar dauða og sorg. Svartur er notaður á föstudeginum langa. Aldrei notaður sem viðbótarlitur með öðrum litum. Svartur notaður oft í stólur sem notaðar eru við útfarir.

Rauður

Rauður er litur nándar Guðs, litur baráttu trúarinnar og jafnvel fórna sem menn færa vegna trúar sinnar, þ.e. píslarvættis. Þá er rauði liturinn blóðtákn. Rauður er litur hvítasunnunnar, kristniboðsdags og minningardaga, t.d. Stefánsdags ef hann er haldinn hátíðlegur 2. jóladag. Kaþólikkar nota sumir rautt á pálmasunnudegi til að minna á yfirvofandi dauða Jesú.

Útfararræður

Edith Thorberg Traustadóttir – minningarorð

1. nóvember 2014 Sigurður Árni Þórðarson

Með pensil í hendi og músík í eyrum. Aldrei var Edith ánægðari en þegar hún var komin í hvíta málarasloppinn sinn með málningartólin tilbúin og málverk varð til og tónlistin ófst inn í liti og vitund hennar. Edith var listræn, hafði auga fyrir fegurð, fyrir litum og einnig fegurð heimilisins. Hún kunni að opna tilveru sína fyrir hinu fjölbreytilega. Skynjun, hugsun og hendur unnu vel saman – ekki aðeins við að skapa mynd heldur líka umhverfi. Listaverkin hennar Edith voru ekki aðeins í ramma heldur á heimilinu – í lífi hennar og fólksins hennar. Og svo umvafði hún börn sín, barnabörn og ástvini með gæsku sinni – þeim til eflingar og gleði.

Í fólki sjáum við inn í veröld og út fyrir veröld. Edith varð samferðafólki sínu hvati til að sjá umhverfi sitt, leita fegurðar, skapa, vakna til vitundar um litríki og möguleika hversdagslistar á heimilum, rækta næmni í list heimila og lífsins. Hún beindi sjónum inn á við og til hinnar dýpri fegurðar. Í því var hún sem góður túlkandi og lærisveinn Jesú Krists sem beindi alltaf sjónum að lífinu, mannfólki, djúpri fegurð smáblóma og dýrmæti lífsbarnanna. Og svo ræddi Edith um drauma og eilífðina við sín börn og opnaði þeim þar með stóra veröld möguleika og merkingar. Hún hafði Guðsneistann í sér, traust til að tengja við trú. Og leyfa síðan öllu þessu marglita og fjölþætta að faðmast í eigin lífi. Í kyrrlátum augum hennar, sem sáu og horfðu fallega, speglaðist ekki aðeins fólk í tíma heldur líka Guð í eilífðinni.

Ætt og upphaf

Edith Thorberg Traustadóttir fæddist í Reykjavík 24. mars árið 1953. Foreldrar hennar voru hjónin Dóra Sigfúsdóttir, hannyrðakona og Trausti Thorberg Óskarsson, tónlistarmaður og rakari. Systkini Edithar eru Elsa Thorberg Traustadóttir og Óskar Thorberg Traustason. Systir hennar dekraði við hana alla tíð og bróðir hennar var hennar stoð og stytta. Þökk sé þeim.

Fjölskylda Edithar bjó í Reykjavík og þar óx hún upp og sótti grunnskóla í borginni. Hún átti góða og gæfuríka bernsku. Í nokkur sumur fóru þær systur í sveit austur í Lambafell undir Eyjafjöllum. Edith talaði um fjölskrúðugt mannlíf þar og getu húsmóðurinnar til að gera gott úr öllu leikjum. Hún setti Edith upp á eldhúsbekk, gladdi hana eða þurrkaði tár af hvörmum og gaf henni mjólk í glas að drekka. Edith mat sveitaveruna svo mikils að hún vildi miðla börnum sínum náttúrupplifun og frelsi sveitarinnar – og fór með þau með sér austur til að sýna þeim samhengi bernskureynslunnar sem hún hafði notið.

Á unglingsárum kom í ljós að Edith var sjálfstæð og þorði að fara eigin leiðir í málum og lífi. Hún var hreinskiptin, sagði sína meiningu og meinti vel. Eftir að hún lauk skóla vann Edith ýmis störf. Hún starfaði t.d. sem símadama og í fiskvinnslu.

Svo fór hún til náms í Danmörk. Edith fór í húsmæðraskóla í Vordinborg. Dóra, listræn móðir hennar, hafði sótt þennan skóla áður og reynsla móðurinnar varð til að dóttirin vildi gjarnan njóta hins sama. Þar upplifði Edith ekki aðeins stranga uppeldisstefnu heldur lærði hún fjölmargt og m.a. hannyrðir. Hún kunni því gat alla tíð saumað það sem hún vildi – og gluggatjöldin á heimili Edithar voru að sjálfsögðu voru heimasaumuð.

Skólanámið efldi með ýmsu móti listiðju Edithar og þá helst helst í vatnslitum og akríl. Alla æfi iðkaði hún list sína. Hún sótti alla fullorðinsæfina námskeið og skóla, sem efldu listfimi hennar. Meira segja eftir að hún veiktist sótti hún nám hjá Fjölmennt og hélt myndlistarsýningar, tók þátt í fjölda samsýninga t.d. í tengslum við List án Landamæra. Edith var mikilvirk í listsköpun sinni og nú gleðja verk hennar marga á heimilum ástvina.

Edith var í mun að fegra heimili sitt. Fjölskyldufólk hennar vitnar um að hún átti ekki í neinum vandræðum með að breyta um lit húsgagna og gefa gömlu framhaldslíf. Edith kunni að bæsa og saumavélin var aldrei langt undan. Og hæfni og kunnátta hennar smitaðist áfram í afkomendum hennar. Svo kenndi hún þeim margt hagnýtt í heimilishaldi og þau vita hvernig á að pússa messing!

Makar og börn

Árið 1974 gekk Edith í hjónaband með Þorsteini Þorsteinssyni. Þeim fæddist dóttirin Dóra Thorberg í júlí og fékk hún nafn frá ömmu sinni. Dóra lést árið 1991 – á unglingsaldri, tæplega sautján ára – allri fjölskyldunni mikill harmdauði. Skuggi láts hennar er langur í lífi ættmenna hennar. Þorsteinn og Edith skildu.

Seinni eiginmaður Edithar var Sigurður Brynjólfsson. Börn þeirra eru tvö. Sesselja Thorberg Sigurðardóttir er eldri. Hún fæddist 10. júlí 1978. Sesselja er hönnuður og þekkt í þjóðlífinu sem Fröken Fix. Eflaust nýtur hún einhvers úr uppvexti, hugrekki móðurinnar til að skapa, endurvinna og raða betur. Eiginmaður Sesselju er Magnús Sævar Magnússon (f. 3.08. 1976). Þeirra barn er Matthías Thorberg Magnússon. Fyrir átti Sesselja Ísak Thorberg Aðalsteinsson og Magnús Sævar átti fyrir Láru Theodóru Magnúsdóttur.

Ísak varð ömmu sinni sérstakur gleðigjafi, enda fæddist hann áður en hún missti heilsuna. Hún gætti Ísaks í frumbernsku og þegar Sesselja fór í skóla.

Seinna barn Edithar og Sigurðar er Trausti Ómar Thorberg Sigurðsson. Hann fæddist 22. janúar árið 1980. Edith miðlaði til hans andlegri næmni og getu sinni sem varð til að hann lærði nudd og starf við grein sína. Eiginkona Trausta er Kristín Erla Þráinsdóttir. Þau eiga dótturina Thelmu Maríu Traustadóttur.

Edith var mjög umhugað um ástvini sín og bjó börnum sínum gott heimili. Hún hvatti börnin sín svo þau fengu trú á sjálfum sér til náms og starfa. Edith var vinur unga fólksins og kom fram við vini barna sinna sem jafningi. Edith elskaði tengdabörnin sín og talaði hún oft um þau sem sín eigin. Þegar barnabörnin komu síðan í heiminn eignuðust þau traustan vin í ömmu sinni. Ísak var fyrstur og svo bættist Lára Theodóra við sem ömmustelpa þegar Sesselja og Magnús tóku saman. Nokkrum árum síðar kom Thelma María í heiminn og Matthías er yngstur ömmubarnanna. Edith fyldist grannt með þroskaferli afkomenda sinna, málþroska, áhugamálum, nýjum tönnum og lestrarbókum. Hún naut samvista við vini og fólk og eftir að hún varð fyrir heilablóðfalli. Edith naut mjög fjölskylduskemmtana og matarboða.

Minningar

Hvaða minningar áttu um Edith? Manstu hve andlega þenkjandi hún var? Manstu trú hennar og traust á Guð. Á seinni árum sótti hún samkomur hjá trúarsamfélaginu Salt sem fundar í Grensáskirkju í Reykjavík. Þar átti hún góða og kæra vini þar sem hún fékk næringu fyrir trú sína og gat sinnt félagsþörf sinni í samfélagi. Og Edith miðlaði trausti sínu og trú til barna sinna og veitti þeim næringu með ýmsum hætti sem hefur skilað börnum hennar mikilvægri vídd lífsins. Hún náði að miðla börnum sínum vitund um margbreytileika lífsins. Hún bjó til stundir sem urðu börnum hennar dýrðlegar því draumar næturinnar voru ræddir og líf þessa heims og eilífðar skoðað.

Ein af myndunum á baksíðunni er myndverk Edithar. Hún varð hún fyrir sterkri reynslu þegar hún var nærri dauða. Þá upplifði hún að sendiboðar – englar – Guðs kæmu til hennar og miðluðu til hennar að hennar tími væri ekki kominn. Svo málaði hún englana og hafði trú á djúpri reynslu og lifði ríkulegu andlegu lífi.

Manstu hve skemmtileg Edith var, að hún var stuðpinni þegar hún var fullfrísk? Manstu dansinn hennar þegar hún var ung? Og börnin hennar muna glens, gaman og stuðið í móður þeirra á góðum dögum.

Manstu hve hjálpsöm hún var og hve góður vinur hún reyndist vinum sínum? Og svo var hún sínu fólki til taks þegar á þurfi að halda og dugleg að rétta fram hjálparhönd?

Manstu lífseigju hennar og lífsvilja? Manstu umhyggju fyrir ástvinum?

Þið sem eldri eruð munið kannski að Edith þorð að fara á móti straumnum, var svolítill “rebel” á unglinsárunum. Og það er við hæfi að útför hennar skuli vera á siðbótardeginum. Marteinn Lúther þorði að fara á móti straumi. Hann negldi – á þessum degi fyrir 497 árum – siðbótarkenningar sínar á dyr hallarkirkjunnar í Wittenberg. Sá gjörningur breytti heiminum. Og Edith breytti heimi ástvina sinna, var ykkur mikilvæg og snerti líf ykkar með svo margvíslegu móti.

Edith varð fyrir heilablóðfalli árið 1997 sem breytti lífsháttum hennar algerlega. Eftir endurhæfingu á Grensásdeild LSH átti hún heimili á Sjálfsbjargarheimilinu Hátúni 12 í Reykjavík. Hún lifiði í núinu, naut samvista við fólkið sitt, sótti listsýningar bæði með fjölskyldumeðlimum og vinkonu. Og svo hitti hún vini sína í Grensáskirkju. Síðasta árið varð Edith erfitt þegar heilsu hennar hrakaði enn frekar. En alltaf bað hún bænirnar sínar á hverju kvöldi og bað fyrir hverjum og einum. Og ykkur ástvinum skal þakkað fyrir umhyggju gagnvart henni og þið vinir hennar hafið blessað hana með ýmsu móti. Guð blessi ykkur.

Og nú er Edith farin inn í himininn. Enginn hjólastóll og engar hömlur. Engir grænir skór eða hvíti málarasloppurinn. Nú er hún komin inn í hið mikla gallerí himinsins, þar sem allir mega mála, allir mega tjá sig og vera. Og galleristinn er Guð, sem teiknar veröldina fagurlega, litar og laðar allt það fegursta fram. Guð sem kann að bæsa og bæta, endurraða og hugsa allt upp á ný – og kemur sjálfur. Edith mat engla mikils og nú er engiltilveran hennar. Edith var góður fulltrúi Guðs í veröldinni og nú er hún komin til sinna án nokkurrar fötlunar.

Guð geymi hana í eilífð sinni og Guð geymi þig.

Amen

Kveðja frá Guggu, bestu vinkonu Edithar frá því þær voru fjórtán ára gamlar. Gugga er erlendis.

Elna Ósk og börn í Noregi báðu fyrir kveðju.

Regína og Bjarni, vinafólk í Svíþjóð, þakka fyrir vináttu Edithar og biðja fyrir samúðarkveðjur til ættingja og vina.

Bálför og jarðsett síðar í Fossvogskirkjugarði.

Erfidrykkja í safnaðarheimili Neskirkju.

Minningarorð í Fossvogskirkju, föstudaginn, 31. október 2014.

Útfararræður

Guðlaug Þórarinsdóttir – minningarorð

31. október 2014 Sigurður Árni Þórðarson

Í sálmaskránni eru hrífandi myndir af Guðlaugu – og ástvinum hennar. Myndin af henni í rútunni er skemmtilega laðandi. Þar stendur kona traustum fótum, styður höndum á stólbök. Stór rúta er umgjörðin og sterkir litir áklæðis og innréttingar mála bakgrunn Guðlaugar bílstjóra, Guðlaugar framkvæmdastjóra og Guðlaugar dugnaðarkonu.

Svo vakna aðrar áleitnar myndir þegar Guðlaugar er minnst. Ein myndin spratt fram í frásögn ástvina. Hún er ekki í sálmaskránni heldur í minni fjölskyldunnar og hugum þeirra sem hafa heyrt. Fjölskyldan í Fagurhlíð var segja skilið við heimasveit og að flytja út í Mosfellssveit. Elín, mamman, fór með systkinin í rútu út úr – eins og – Skaftfellingar segja, en Guðlaug var sú sem fór með pabbanum á vörubílnum yfir vötn og sand. Í Guðlaugu var dugur, geta, festa og máttur – henni var treyst til volkferðarinnar.

Myndin sem hefur verið uppteiknuð af Guðlaugu fyrir mig er af öflugum Skaftfellingi sem átti í sér margt af andlegum djásnum sem urðu til í glímu við máttuga náttúru. Svo agaði hún sjálfa sig til gæða og góðs lífs.

Uppaf og ætt

Guðlaug Þórarinsdóttir fæddist 7. desember árið 1925, í Fagurhlíð í Landbroti í Vestur-Skaftafellssýslu. Foreldrar hennar voru hjónin og bændurnir Elín G. Sveinsdóttir og Þórarinn Auðunsson. Guðlaug var önnur í röð fjögurra systkina. Elst var Valgerður og yngri voru Ólöf og Sveinn. Þau eru nú öll látin.

Heimilsbragurinn í Fagurhlíð var fagur. Elín, mamman á heimilinu, var einstök kona, sem óf kærleika í fjölskylduvefinn. Foreldrarnir skópu gott heimilislíf og samskipti. Því var kært milli systkina. Guðlaug ólst upp í ástríkri og samheldinni fjölskyldu. Því minntist hún æskuára, Fagurhlíðar og æskustöðva með gleði. Hún talaði gjarnan um smágerða en jafnframt stórbrotna náttúruumgerð og einnig um dýrin. Í minningunni virtist henni að sólin hefði skinið samfellt á bernskuárum hennar eystra. Og á Þykkvabæ í Landbroti byrjaði hún skólanám sitt. Þangað var um tuttugu mínútna gangur frá Fagurhlíð.

Svo var dugur í öllu fólkinu hennar. Þórarinn, faðir Guðlaugar, var framkvæmdamaður og var með þeim fyrstu eystra, sem virkjaði bæjarlækinn og smíðaði líka spunavél til hagsbóta fyrir heimili. Hann var laghentur og kunnáttusamur í besta lagi. Guðlaug var alin upp við að lífið sækti fram og fólk gæti beitt sér og til bættra lífskjara.

Elín, móðir hennar – ættuð frá Reyni í Mýrdal, lýsti Guðlaugu sem ákveðinni og duglegri og að hún hafi alltaf sóst eftir að vera best í því sem hún tók sér fyrir hendur. Guðlaug vildi alltaf gera vel við fólk, heimafólk og alla gesti. Hún var jafnframt óhrædd að fara út fyrir ramma hins venjulega ef það þjónaði góðu markmiði. Í fjölskyldunni lifir saga um að þegar Guðlaug var barn vildi hún að mamma hennar bakaði lummur með kaffinu. Hún fékk þó þau svör að ekki væri til eldiviður til þess. Guðlaug brá sér frá, sótti dúkkurúmið sem pabbi hennar hafði smíðað, braut það og rétti móður sinni spýturnar með þeim orðum að nú væri kominn eldiviður!

Guðlaug var dugmikil til náms. Henni gekk vel í skóla, var leikin með tölur og hafði gaman af reikningi. Hún teiknaði mikið og eftir hana liggja náttúrumyndir. Á mörgum eru blóm og dýr fyrirmyndir. Þá var hún tónelsk. Á bernskuheimili hennar var mikið sungið og hún hafði æ síðan yndi af söng og tónlist. Hana langaði að læra á píanó en til þess voru ekki ráð á þeim tíma, en hún sá til þess að börnin hennar nytu þeirrar tónlistarmenntunar sem þau vildu.

Fjölskyldan fluttist frá Fagurhlíð árið 1940 að Skeggjastöðum. Á árunum 1941-1943 sótti Guðlaug nám við Héraðsskólann á Laugarvatni. Bóksækinn unglingurinn gladdist yfir skólaverunni. Henni leið vel á Laugarvartni, sóttist nám hið besta og var virk í söng og félagsstarfi.

Einmaður, fjölskylda og fyrirtæki

Á Laugarvatni kynntist hún eiginmanni sínum, Ingvari Sigurðssyni frá Efstadal (f. 18. Júlí 1919, d. 2. Júní 1990). Þau Guðlaug og Ingvar gengu í hjónaband þann 13. júní 1945 og hófu búskap í Reykjavík. Börn þeirra Guðlaugar eru Sigríður, lögfræðingur og fyrrverandi héraðsdómari. Maður hennar er Stefán Ingi Þórhallsson. Börn Sigríðar eru Þóranna og Ingvar. Þór er annar í röðinni og starfar sem framkvæmdastjóri Þingvallaleiðar. Kona hans er Ólafía Jóna Ólafsdóttir. Börn þeirra eru Björg María, Róbert Þór, Reynir Ari og Guðlaug Rut. Elín er þriðja og hún starfar sem aðstoðarkona. Maður hennar er Karl Reykdal Sverrisson. Sigurður er svo yngstur. Hann er forstöðumaður á Keldum. Kona hans er Þórunn Marsilía Lárusdóttir. Þau eiga börnin Lárus, Tinnu og Val. Langömmubörn Guðlaugar eru 13 talsins.

Ingvar var bílstjóri og þau Guðlaug kynntust á Laugarvatni. Hann hreifst af því að hún dekraði við hann umfram allar hinar stúlkunar sem færðu bílstjórunum mat á hótelinu. Það var ekki ætlast til þess að þeir fengju annað en vatn með matnum en þegar hann leit til Guðlaugar með bros í fallegu augunum og hvíslaði: “Gulla áttu mjólk” – þá gaf hún honum mjólk með matnum. Þetta kunni hann að meta og þau felldu hugi saman.

Guðlaug og Ingvar festu kaup á fokheldri hæð í Drápuhlíð 17 þar sem þau bjuggu í tæp 40 ár. Börnin þeirra fjögur fæddust í Drápuhlíðinni og ólust þar upp. Þau fóru gjarnan með fjölskylduna í heimsókn í Efstadal og að Hlíð í Mosfellsbæ þar sem foreldrar Guðlaugar bjuggu eftir að hún flutti að heiman.

Guðlaug hafði metnað fyrir hönd barna sinna og hvatti þau til náms og að stæla sig til þroska í skóla og lífi. Sjálf var hún traust og miðlaði festu til ástvina sinna.

Ingvar vann við akstur, bæði á hópferðabílum og einnig sem leigubílstjóri. Svo bauðst þeim Guðlaugu að kaupa sérleyfi og bíla og þau stofnuðu fyrirtækið Þingvallaleið, sem fékk nafn af sérleiðinni. En svo bættist sérleyfið til Grindavíkur við og þau Guðlaug voru samstiga og samhent. Ingvar ók mikið og var dugmikill. Guðlaug tók svo rútupróf, ein fyrst kvenna á Íslandi. Hún varð því fyrirmynd um að störf voru ekki einokuð af kynjum. Kona gat ekið eins vel og karl. Guðlaug ók bílum og rútum Þingvallaleiðar í áratugi og sinnti öllu því sem gera varð í akstri og rekstri fjölskyldufyrirtækisins. Og enn er Þingvallaleið til, hefur aðlagast nútímanum í rekstri og nafngift – Bus Travel og svo er þar líka Þingvallaleið. Allt til lífsloka lét Guðlaug sig varða hag og velferð Þingvallaleiðar – en nú hefur næsta kynslóð tekið við.

Eigindir

Guðlaug var glaðsinna og félagslynd. Hún hafði mikinn áhuga á söng og lengi æfði kór á heimili hennar því þar var píanó. Svo söng hún við húsverkin. Guðlaug lét til sín taka í félagsstarfi kvenfélags Háteigssóknar og sinnti einnig sjálfboðastarfi fyrir Rauða krossinn.

Hún var trúrækin og kirkjurækin – bjó löngum í Hlíðunum og því tengdist hún Háteigskirkju. Guðlaug hafði gaman af dansi og yngri árum tók hún m.a. þátt í starfi Þjóðdansafélagsins.

Heimili Guðlaugar og Ingvars var stórt og gestkvæmt. Flest börn þeirra hófu búskap í Drápuhlíðinni hjá þeim og bjuggu þar fyrstu árin með maka og jafnvel börn. Þá áttu ýmsir vinir og ástvinir þar heimili um skeið, m.a. Elín móðir Guðlaugar, Ólöf systir hennar ásamt manni og tveimur sonum, nokkur systkinabörn þeirra Guðlaugar og Ingvars, ættingjar tengdabarna og fleiri.

Svo komu barnabörnin inn á heimilið og Guðlaug taldi ekki eftir sér að gæta að ömmudreng um leið og hún reddaði einhverjum ferðum fyrir Þingvallaleið eða sinnti skrifstofustörfum fyrirtækisins. Svo sá hún um fjármál sonar síns og leigði húsnæði unga fólksins þegar þau bjuggu erlendis. Hún var rismikill forstjóri á heimili, í fyrirtæki og meðal ættmenna sinna.

Veisluhöld og ræktarsemi við fjölskyldu og vini voru henni mikilvæg. Þá las hún mikið og sagði sjálf að hún væri alæta á bækur. Þá hafði hún einnig gaman að því að grípa í spil.

Guðlaug var listfeng og hannyrðir léku í höndum á henni. Hún fór létt með að sníða og sauma allar flíkur á sjálfa sig og fjölskylduna. Þá liggur eftir hana heilmikill útsaumur og prjónaskapur.

Guðlaugar verður minnst sem einstakrar konu og stórbrotins persónuleika. Hún var í senn frumkvöðull, brautryðjandi og fyrirmynd, kraftmikil, ákveðin og stórtæk, gestrisin, gjafmild og hlý.

Eilífðin

Og nú hefur hún farið síðasta túrinn. Ekki lengur austur í Þingvallasveit eða til Grindvíkur, heldur inn í himininn, hina bestu Fagurhlíð. Þar eru góðir vegir, fín sérleyfi og gaman að keyra ef að líkum lætur. Engar afkomuáhyggjur, sprungin dekk eða bílstjórar sem ekki koma á vaktina. Þar hefur Guðlaug hitt allt sitt fólk og alla ástvini.

Guð geymi hana og varðveiti ykkur ástvini hennar.

Tinna Sigurðardóttir, barnabarn – í Ástralíu – biður fyrir kveðjur til þessa safnaðar.

Minningarorð við útför í Háteigskirkju á siðbótardeginum 2014, 31. október.