Kæru hlustendur. Góðan dag og verið velkomin til nýs dags og nýrra möguleika. Hvernig getur þú notað þennan dag, sem þér er gefinn? Hvernig viltu nota hann? Ef þú lætur aðeins stjórnast af áreiti hættir þú að heyra rödd hjartans. Þá blæs viskan hjá og spekin líka. Siglandi skip þarfnast stefnu og menn þarfnast líka stjórnar á sínum lífssjó.

Ég hlustaði einu sinni fyrirlestur um hvernig við getum breytt lífsmynstrinu til að njóta lífsins sem best. Fyrirlesarinn minnti á, að mörg okkar eigum þrískipta æfi. Fyrst koma bernsku- og náms-árin, oft nærri tuttugu og fimm ár. Síðan tekur við starfsæfin, sem er gjarnan fjörutíu til fimmtíu ár. Síðan fylgja eftirlaunaárin og ellin. En hentar öllum þessi þrískipting æfinnar?

Fyrirlesarinn ákvað að dreifa eftirlaunaárunum á alla starfsæfi sína. Fyrsta sinn fór hann á “eftirlaun” þegar hann var liðlega þrítugur og þá í eitt ár. Svo vann hann í sjö ár og þá tók við nýtt náðarár til að gera það, sem hann langði mest til. Hann tók ákvörðun um, að taka sér alltaf ársleyfi á sjö ára fresti til íhugunar, lífsendurskoðunar, hamingjuræktar og til eflingar innri manns óháð hasar daganna.

Að dreifa hleðslutíma á ævina með þessu móti krefst, að málum sé raðað í forgang. Í stað neyslu verður að spara, nýta fjármuni til andlegrar iðju fremur en kaupa hluta og eigna. Tíminn er ekki bara peningar. Tíminn er ekki heldur aðeins hinn sekúndur og mínútur. Tíminn er lifaður, er persónulegur. Hann getur verið angistarfullur sorgartími, stórkostlegur barneignatími, áhyggjutími eða tími algleymis og hamingju. Við gefum sjálf tímanum merkingu. Við megum líka hugsa nýjar hugsanir. Hin trúarlega nálgun er að leyfa himni og heimi að faðmast og kyssast í okkar eigin lífi.

Kristni er boðskapur um að Guð þorir. Kristin trú er ekki niðurnjörvaður átrúnaður hins læsta kerfis. Guð breytir um stefnu og tekur upp á hinu óvænta. Guð leggur sig í hættu vegna lífsins. Þú ert vissulega vera í heimi tímans, en í þér á frelsið heima. Má bjóða þér hamingjutíma? Þorir þú að lifa vel? Nýr dagur og nýir möguleikar.

Bænir

Guð gangi þér við hlið á þessum degi.

Morgunorð og bænir RÚV 27. september 2014

morgunorð og bæn á Rúv 24. september, 2014.

Góðan dag, kæri hlustandi. Hvaða afstöðu langar þú til að temja þér í dag? Er sátt í þér eða einhver öfund? Öfundin getur afvegaleitt.

Margir viðurkenna blygðunarlaust, að þau langi í það sem aðrir eiga. Vegna klókinda – og jafnvel líka bælingar – talaði fyrri tíðar fólk ekki um ágirndarmál sín. Málfar breytist og óvíst að ungt fólk samtímans öfundi freklegar en foreldrar þeirra, afar og ömmur, gerðu á sínum tíma. Kannski brann eldri kynslóðin af öfund en í leyni?

Öfund gýs upp í fólki gagnvart einhverju og einhverjum, sem eru eða eiga hið eftirsóknarverða. Hún getur verið afleiðing skerts sjálfsmats. Öfund dafnar helst í skugga og skorti. Öfundin er ávöxtur hinna tilfinningalega snauðu, gleðifirtu og viskuskertu.

En þau, sem samgleðjast eru ekki full af skorti heldur ríkidæmi nægjuseminnar og oftast líka hamingju. Við þurfum að æfa okkur að segja: “Ég samgleðst þér,” æfa okkur að hrósa og segja: “Mikið er þetta fallegur kjóll. Þú lítur glimrandi vel út, þetta var fallega sagt…”

Því fylgir jafnvel líkamleg vellíðan að segja: “Ég samgleðst þér.”

Þau, sem lifa skort og sjá ekki út úr honum, eru herpt, bæði líkamlega og tilfinningalega. Fátækur maður getur verið ríkur af lífsgæðum. Billjóner getur verið skínandi fátækur en eignasnauður getur verið auðjöfur heimsins. Allir ættu skilja bölvun skortsins, að þekkja uppsprettu efnishyggju og valdapots.

En þau, sem gleðjast með öðrum, losna úr álögum skortsins og hafa betri möguleika til lífsfyllingar og örlætis en annars væri.

Við getum auðveldlega dottið í öfund, sókn í ásýnd í stað hins varanlega. Í dag er góður dagur til að styrkja lífsgleðina og þakklætið. Í dag er ljómandi dagur til að samgleðjast og hrósa líka. Þegar öfundin dvín og samgleðin styrkist förum við að horfa á okkur sjálf, samferðafólk okkar og lífsgæðin með augum Guðs. Biðjum:

Gef mér Drottinn góðan dag.

Gefðu, að ég í návist þinni,

eignist hugrótt hjartalag,

hjálpi ef einhver þarf í dag.

Blessa þú og bæt minn hag.

Bægðu synd frá götu minni.

Gef mér Drottinn góðan dag,

góðan dag í návist þinni.

 

Faðir vor, þú sem ert á himnum.

Helgist þitt nafn, til komi þitt ríki,

verði þinn vilji svo á jörðu sem á himni.

Gef oss í dag vort daglegt brauð.

Og fyrirgef oss vorar skuldir

svo sem vér og fyrirgefum vorum skuldunautum.

Eigi leið þú oss í freistni, heldur frelsa oss frá illu.

Því að þitt er ríkið, mátturinn og dýrðin að eilífu.

Amen

 

Guð gefi þér gleði og að sjá dýrmæti í öðrum.

Guð gefi þér góðan dag.

Morgunbæn Rúv 24. september, 2014.

Ég stóð einn daginn í forstofu barnaskóla og horfði á kennara taka á móti börnum í skólann. Þeim mætti ekki aðeins hlýtt viðmót heldur kveðjan: “Góðan dag, kæri vinur.” Í þessum skóla, eins og öðrum góðum menntastofnunum, er fólk ræktað. Góðan daginn er ljómandi ávarp, en varð elskulegt þegar “kæri vinurinn” bættist við. Ég er viss um, að svo vinsamleg ávörp hafa góð áhrif á nemendur, á skólabrag og þar með uppeldisaðstæður. Síðan seytlar þessi vinátta upp úr skólatöskum og úr barnamunnum inn á heimilin. Hvernig við tölum við hvert annað skiptir máli.

Vinarkveðjan fylgdi mér út í morgunrökkrið. Hvað er vinur? Við eigum flest góða kunningja. Við getum átt við þá margvísleg samskipti. Kunningjar rabba saman, en vinir þora frekar að tala um mál tilfinninga, sorgar og ástar. Kunningjar geta skemmt sér í leik orða, en gleði vina er dýpri. Kunningjar eiga sér leikreglur um mörk samskipta, en vinir tala á grundvelli trausts. Kunningjar segja sögur, en vinir leggja á sig að rýna til gagns og eflingar. Kunningjar fara að mörkum hins óþægilega, en vinir þora að fara lengra vegna umhyggju og heiðarleika. Kunningjar geta verið afar ánægjulegir félagar, en vinir efla hvern annan.

Um miðjan dag vitjaði mín maður, sem ég hef þekkt í áratugi. Við röbbuðum saman en svo kom að því að viðmælandi minn talaði um það, sem hvorki er einfalt eða auðvelt. Hann kom til að gagnrýna mig. Hann sagði mér frá þáttum í fari mínu, sem ég gæti bætt. Ég sat á móti þessum manni og fann hversu heill hann var, umhyggjusamur og talaði við mig í krafti trausts. Svona talar ekki kunningi manns, heldur raunverulegur vinur. Kunningjar eru mikilvægir í lífinu en kærir vinir dýrmæti. Er einhver sem vill heyra í þér í dag? Svo er vinur á himnum sem er alltaf glaður að heyra í þér.

Gef mér Drottinn góðan dag.

Gefðu, að ég í návist þinni,

eignist hugrótt hjartalag,

hjálpi ef einhver þarf í dag.

Blessa þú og bæt minn hag.

Bægðu synd frá götu minni.

Gef mér Drottinn góðan dag,

góðan dag í návist þinni.

 

Faðir vor, þú sem ert á himnum.

Helgist þitt nafn, til komi þitt ríki,

verði þinn vilji svo á jörðu sem á himni.

Gef oss í dag vort daglegt brauð.

Og fyrirgef oss vorar skuldir

svo sem vér og fyrirgefum vorum skuldunautum.

Eigi leið þú oss í freistni, heldur frelsa oss frá illu.

Því að þitt er ríkið, mátturinn og dýrðin að eilífu. Amen

Góðan dag, kæri vinur

Englandsmegin við landamærin eru m.a. nokkrir Skotar á fjölmennum fundi Porvoo-kirknasambandsins. Á morgun verður kosið í Skotlandi en þessi Skotar hafa þegar kosið því þau eru á fundi í York og vissu fyrir löngu að þau yrðu að heiman á kosningadegi. Það er gaman að tala við þetta fólk um kosninguna. Ég spyr þau öll um hvaða afstöðu þau hafa hvort meiri hluti Skota segi já eða nei á morgun. Þau hafa öll sterkar skoðanir og styðja afstöðu sína rökum. En þau eru ekki viss í hvor hópurinn mun vinna.

Munu Skotar kjósa aðskilnað eða ekki? Í kvöld er það óljóst. En augljós ávinningur Skota er að þeir hafa virkjað lýðræði að nýju. Fólk sem ekki hefur haft áhuga á pólitík eða séð tilgang í að taka þátt í þjóðmálum hefur skráð sig og tekur þátt í umræðum – og kýs. Líklega munu um 80% Skota kjósa, sem gleður öll sem unna lýðræði. Hvernig sem fer hafa Skotar grætt, lært gildi opinberrar umræðu og samtali um stjórn og stefnu.

Mér hefur þótt ískyggilegt, eiginlega óhuggulegt að sjá hótanir Westminster-stjórnmálamanna, Nei-manna. Þeir hafa líklega tapað hvernig sem fer. En fólkið á götunni unnið – hvernig sem fer. Og það er íhugunar virði og merkilegt. Hver á að stjórna og hversu stórar heildir virka í samfélagi nútímans?

Málefni Skota eru ekki bara mál norðurhluta Bretlands heldur að einhverju leyti einnig hvernig samfélög geta endurskilgreint stjórnmál, gildi, samloðun og jafnvel trú. Þungur undirstraumur í Evrópu hafnar hinum stóru og kannski ópersónulegu stjórnunarheildum og þráir að finna til eigin ábyrgðar og möguleika til beinnar stjórnunar eigin samfélags. Kannski kallar fólk í æ ríkari mæli á nærstjórnun – að það lúti ekki einhverri fjarstjórn, að samfélag þess lúti gildum og ákvörðunum “okkar” en ekki einhverra “þeirra.”

Hvað svo sem Skotar kjósa á morgun hefur skoska ferlið mikil áhrif til breytingar, ekki aðeins á Bretlandseyjum heldur í V- og N-Evrópu. Ég tek mark á Skotum og hrífst af viljanum til mótunar eigin lífs.

Einn af félögum mínum á kirkjufundi Porvoo-kirknasamfélagsins býr í Aberdeen, öflugur greinandi, vitur biskup með hlýtt hjarta og kaldan heila. Verkefni hans er m.a. að skrifa greinar fyrir skosku pressuna næstu daga. Ritstjóri eins stærsta dagblaðs í Skotlandi bað hann að undirbúa greinar um sátt og hvernig væri hægt að græða, tengja og byggja upp eftir já eða nei-valið. Heillandi ekki satt að í kjölfar kosningabaráttu og deilna komi kirkjan að græðslunni? Rétt og gott? Já – þannig á kirkja að vera.   Já eða nei og svo þarf að rétta hendur fram í kjölfarið, sætta fólk sem hefur sigrað og tapað – svo samfélagið fái notið og það sjálft einnig. Öflug kirkja getur orðið til að tengja það sem hefur rofnað og efla það sem hefur veiklast. Já og nei í samfélagi er hluti af pólitískri baráttu en svo er þörf á að vinna með framtíð.

(Meðfylgjandi mynd tók ég fyrir framan Minster of York í dag. Kosningabaráttan í Skotlandi varð svört-hvít en vert að minna á að tilveran er í lit!)