Greinasafn fyrir flokkinn: Greinar og pistlar

113 pistlar SÁÞ eru inn á tru.is og aðgengilegt á slóðinni trú.is.

Greinar og pistlar

Portrett

Eftir að ég þjónaði einu sinni við útför var mér tilkynnt að fjölskyldan vildi gefa mér listaverk sem þakkarvott – ekki eitt verk heldur tvö! Mér var líka tjáð að verkin væru eiginlega portrett af mér. Annað er með fjörlegum en fínlegum litum. Hitt er gulleitt og hrífur vegna geislandi birtu og hreyfingar. Portrett – það voru skilaboðin. Nú er ég búinn að hengja verkin upp og vinir óskuðu skýringa. Þeim þótti merkilegt að myndirnar væru portrett en sögðust skilja hvaða áherslur kæmu fram í verkunum og að raunveruleg tenging eða líkindi væru milli mynda og mín. Ég fékk svo ítarlegri skýringar sem nægðu mér. 

Við lýsum fólki, viðburðum og reynslu með orðum og sögum og við getum líka málað mynd til að tjá áhrif og líðan í tengslum. Sumar myndir í orðum eða litum heppnast en aðrar síður. Þær geta miðlað  skynjun og lyft upp ákveðnum atriðum sem við viljum tjá eða túlka. Stundum þarf mörg protrett til að tjá eina en flókna mannveru.

Abstraktmyndirnar drógu fram þætti en kortleggja ekki heild persónu. Þær gefa sjónarhorn en eru ekki nákævæmur persónuprófíll. Ég horfi á þessar myndir og velti vöngum yfir hver ég er. Ég get ímyndað mér ýmsar víddir og túlkað lík, jafnvel farið á djúp kenningarinnar um guðsmynd og dregið úr því margt merkingarbært. En ég veit líka að ég verð aldrei fullkomlega séður og túlkaður nema í skuggsjá eilífðar. Ef ég og ástvinir mínir vita ekki fullkomlega hvað og hver ég er hvernig er hvernig getum við þá lýst Guði? Guðsportrettin eru vissulega mörg í veröldinni! Sum þeirra eru góð og tjá að mínu viti sannleikbrot og eru góð vísun. Takk fyrir mig. 

Greinar og pistlar

Flóttamennirnir, Ragnar Kjartansson, Víkingur Heiðar og Bach

Víkingur Heiðar Ólafsson kom á fallegum júnídegi 2020 í himinbirtu Hallgrímskirkju. Skömmu síðar kom hópur flóttamanna í forkirkjuna. Ragnar Kjartansson var leiðsögumaður þeirra og á vegum Rauða krossins og hafði beðið Víking Heiðar um að spila! Ragnar hafði farið með karlahópinn í óvissuferð um miðbæinn. Þeir vissu ekki að Hallgrímskirkja var einn áfanginn. Við, prestar og kirkjuverðir, vorum búin að tryggja að kirkjan yrði opin. Eftir prestsávarpið talaði Víkingur Heiðar um Bach, tónlist hans og trúarafstöðu. Hann bað síðan alla um að setjast, kyrra huga og hlusta. Svo kom hann sér fyrir við flygilinn og spilaði orgelsónötu Bach no. 4 – BWV 528, þessa dásamlegu tónlist sem opnar himinn og mannahjörtu. Tónlistin hljómaði undursamlega, hvelfingarnar brostu og eyrun glöddust. Einn karlinn sagði við mig upprifinn: „Ég vissi ekkert um þetta fyrirfram, en þetta er það merkilegasta sem ég hef reynt á Íslandi.“ Hann var sér ekki meðvitaður um að hafa notið þjónustu tveggja af fremstu listamönnum þjóðarinnar. En þeir voru að þjóna landflótta fólki sem mikið hafði liðið og nutu þess besta. Þjónustuvilji þeirra félaga hreif, auðmýkt sem og hjartanleg gestrisni. Ekki verður betur tekið á móti flóttamönnum en með þessum hætti. Hallgrímskirkja var og er hlið himins.

Stutt brot frá flutningi Víkings Heiðars er að baki þessari smellu: IMG_9769

Greinar og pistlar

Slys, blóð og ástin í Barcelona

Fólk er flest undursamlegt og umhyggjusamt. Ég varð vitni að manngæðum og elskusemi þegar slys varð í Barcelona. Við sátum og biðum eftir paellu þegar hár hvellur glumdi og bergmálaði milli húsa. Allir hrukku við og ljóst var að umferðarslys hafði orðið. Ég leit upp úr Gaudi-bókinni sem ég var að lesa og sá unga konu falla til jarðar. Hún hafði brunað á mótorhjólinu sínu en ók á bíl sem hafði stoppað á rauðu ljósi. Þungar stunur bárust frá stúlkunni á götunni. Blóðið fossaði úr andliti hennar. Nærstatt fólk hljóp til og stumraði yfir henni. Tvö fluttu mótorhjólið upp á eyju. Fólk kom hlaupandi úr veitingahúsunum með servéttur og pappír til að stöðva blóðfossana. Svo byrjaði konan að gráta. Sjokkið skók líkama hennar og skjálftarnir voru rosalegir. Ég dáðist að hve fumlaust nærstaddir gengu í verkin, studdu hina slösuðu, struku engilslega bak hennar og handleggi, töluðu róandi við hana og aðrir hugguðu skekinn bílstjóra bílsins sem ekið var á. Einhver hringdi strax á sjúkrabíl sem kom eftir örfáar mínútur og annar skömmu síðar. Aðrir stýrðu umferðinni og beindu bílum frá svo hjúkrunarlið kæmist að strax. Verkaskiptingin varð á nokkrum sekúndum og margir lögðu lið. Hin slasaða var flut á sjúkrahús og vakt er yfir hjólinu þar til ástvinir koma og ná í það. Hjálmurinn sem stúlkan var með bjargaði miklu og kannski lífi hennar. Niðurstaðan um mikilvægi hjálma var okkur augljós og orðuð við borðið okkar. Slys verða en það var hjartavermandi að verða vitni að umhggju og kærleika sem konan naut. Vitundin um mannhelgi lifir í Barcelona. Mósaík lífsins er ekki aðeins í Gaudi-brotum heldur líka í fljúgandi mótorhjólum og aðvífandi englum í mannsmynd. Ást hinnar heilögu fjölskyldu sem túlkuð er í stórkostlegri basilíku Barcelona er iðkuð meðal fólksins í borginni.. 

Greinar og pistlar

Gaudi og ljóskeilur í Barcelona

Einu sinni sá ég nunnur og presta í Assisi forðast að ganga í sólinni og þau gættu þess að vera alltaf í skugganum. Hitinn var mikill og sólskinið brennandi. Það var dálítið fyndið en ég skildi að með hoppum og stikli reyndu þau að forðast hitann. Ég hef gengið um Jerúsalem, Akka, Genúa, Róm, Malaga, Palma og fleiri suðrænar borgir og furðað mig á hve þétt húsin standa. Svo uppgötvaði ég að í þrúgandi hita er hagkvæmt að stutt sé milli húsa því þau verða fólki, dýrum og húsum skjól. Þau standa svo þétt svo sólskinið skíni sem minnst á vegfarendur og byggingar. Í skuggasundunum er þægilegra að ganga og sitja en í brennandi sólskini og steikjandi hita. Á suðrænum slóðum er mikilvægara að huga að hita og kulda en birtu. Því eru borgirnar í suðrinu með merkjum hugsandi skipuleggjenda. Á norrænum slóðum er mikilvægara að tryggja sem mest ljós en vörn gegn hita. Því er ólánlegt að byggja þéttstæð háhýsi í okkar heimshluta. Þá er ofuhitaarkitektúr ranglega laumað inn eða smyglað í ljósþurfandi byggðir. Þorp og borgir á að skipuleggja til að þjóna fólki og góðri líðan þess.

Palmahúsið

Einu sinni fengum við fjölskyldan lánaða íbúð í gamla hluta Palma, hjarta borgarinnar. Húsið er gamalt, líklega nokkur hundruð ára. Hverfið er enn eldra og með þröngum götum sem halda brennandi sumarhitanum frá og hindra skyndikælingu á vetrum. Íbúðin var dásamleg og hafði verið gerð upp nostursamlega og smekklega. En ég furðaði mig á skipulagi hennar og húsanna í þessum gamla borgarhluta. Litlir gluggar með opnanlegum hlerum voru götumegin og mót suðri og allir svo gerðir að hægt væri að loka þeim, bæði til að hindra ofurbirtu og hitamók sumardaganna en líka hitamissi í vetrarkuldum. Í miðju íbúðarinnar var enginn miðjugangur eins og í mörgum íslenskum íbúðum tuttugustu aldar. Í miðju húsanna í Palma er hins vegar ljóskeila. Húsin eru með miðjustrokk sem opinn er frá neðstu hæð og uppúr – tvær til fjórar hæðir. Gler er allan hringinn kringum ljóskeiluna. Á hæðunum koma íbúar fyrir kerjum fyrir blóm og kryddjurðir í strokknum og við hann. Innan við gluggana er síðan gangur sem nær í kringum ljóskeiluna og gengið er í herbergi, eldhús, baðherbergi og stofur þaðan í frá. Vissulega voru margar íslenskar íbúðir skipulagðar með hringgöngu en án ljóskeilu í miðju. Til eru ljóskeiluhús á Íslandi. Eitt er í götunni þar sem ég bý og oft hef ég komið í hús með „japanskri“ miðju. Þau hús er hönnuð til að hámarka náttúrlega birtu innan dyra. 

Casa Batlló í Barcelona

Palma-útgáfa var áhugaverð og íhugunarefni. Svo þegar ég kom í Casa Batlló-húsið í Barcelona sem Gaudi hannaði sá ég sama skipulag. Reyndar voru ljóskeilurnar tvær í því húsi en ekki ein. Ekki var opið upp úr heldur lokað með gleri til að varna gegn vatni, kulda og ofurhita. Og Gaudi var meistari skreytinga og glæsileika svo ljósbrunnurinn er allur skreyttur og það glæsilega. En lögmálið er það sama í ljóskeiluhúsum á Mallorca, Barcelona eða öðrum borgum við Miðarðarhaf. Brunahita var og er haldið úti, vetrarkulda líka en ljósflæðið tryggt innan hús með ljóskeilu. Ljós frá miðju og svo inn í vistarverur. Skipulagið rímar við sólmiðju og guðsmiðju veraldar. Heillandi.

 

Greinar og pistlar

Ástarleikir kríunnar

Kría er minn uppáhaldsfugl, langförul, trygglynd, kát, ákveðin og ver sínar stöðvar af listilegu harðfylgi. Latneska heiti kríunnar – sterna paradisaea – merkir paradísarstjarna, sem tjáir aðdáun einhverra fuglaskoðara fortíðar. Í lok maí var ég í Akrafjöru á Mýrum og þar voru ástarleikir íðkaðir af ástríðu. Kerlan kvakaði framan í karlinn í miðjum leik og óljóst hvað þeim fór á milli, kannski að henni þætti ferlið landregið sbr. Hólavallagarðsspurningin í Ofvita Þórbergs. En þau létu vel að hvort öðru á eftir. Spaugari í kríugerinu flaug niður að parinu og veifaði sandsíli sem ekki truflaði parið.